Nowelizacja ustawy o OZE
Uchwalono nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (ustawa z dnia 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta:
- Zmienia próg mocowy wymagający uzyskania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej – z dotychczasowych 500 kW do 1 MW. Instalacje o mocy pomiędzy 50 kW a 1 MW zaliczane będą teraz do kategorii małych instalacji OZE.
- Wprowadza definicję „łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej” instalacji OZE – rozumianej jako łączna moc znamionowa czynna (1) zespołu urządzeń służących do wytwarzania energii elektrycznej – zespołu prądotwórczego, podaną przez producenta na tabliczce znamionowej, a w przypadku jej braku, moc znamionową czynną tego zespołu określoną przez jednostkę posiadającą akredytację Polskiego Centrum Akredytacji – w przypadku instalacji odnawialnego źródła energii wykorzystującej do wytwarzania energii elektrycznej biogaz lub biogaz rolniczy, oraz (2) generatora, modułu fotowoltaicznego lub ogniwa paliwowego podana przez producenta na tabliczce znamionowej w przypadku innych instalacji OZE.
- Przedłuża do 30 czerwca 2047 roku okres funkcjonowania systemu wsparcia dla instalacji OZE korzystających z systemu aukcyjnego, a same aukcje będą organizowane do 31 grudnia 2027 roku (pod warunkiem zgody Komisji Europejskiej).
- Przedłuża do 30 czerwca 2047 roku obowiązek sprzedawcy zobowiązanego do kupowania zaoferowanej mu energii elektrycznej z mikroinstalacji niekorzystających z systemu rozliczenia tzw. opustem (okres zakupu wynosi wciąż maksymalnie 15 lat).
- Zmienia zasady rozliczania ujemnego i dodatniego salda dla instalacji OZE korzystających z systemu aukcyjnego – rozliczenie następuje w ciągu każdych trzech lat kalendarzowych okresu wsparcia, a nie dopiero po upływie pełnego okresu wsparcia.
- Podnosi granicę – ze 100 kW do 500 kW mocy zainstalowanej – dla budowy wolno stojących instalacji fotowoltaicznych na gruntach rolnych klas V, VI, VIz i na nieużytkach bez konieczności wcześniejszego wprowadzania zmian w studium uwarunkowań i kierunkach zagospodarowania przestrzennego gminy, a w konsekwencji w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Natomiast instalacje fotowoltaiczne montowane na budynkach nie podlegają już żadnym ograniczeniom planistycznym.
- Doprecyzowuje zakres obowiązków operatorów systemów elektroenergetycznych związanych z dostosowaniem umowy o przyłączenie do sieci w przypadku instalacji OZE, które wygrają aukcję. Poza dostosowaniem terminów dostarczenia energii elektrycznej do sieci do terminu rozpoczęcia sprzedaży energii po wygraniu aukcji, na operatorze ciąży również obowiązek odpowiedniej aktualizacji harmonogramu przyłączenia.
- Modyfikuje obowiązek operatorów systemów dystrybucyjnych związany z przekazywaniem sprzedawcy danych pomiarowych dotyczących prosumenta. Operator systemu elektroenergetycznego przekazuje sprzedawcy dane pomiarowe obejmujące godzinowe ilości energii elektrycznej wprowadzonej do i pobranej z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej przez prosumenta energii odnawialnej zarówno przed, jak i po sumarycznym bilansowaniu ilości energii wprowadzonej do i pobranej z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej z wszystkich faz. Takie rozwiązanie przyjęto też dla członków spółdzielni energetycznej.
Prawo holdingowe a operatorzy systemów dystrybucyjnych
Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw przedłożony przez Ministra Aktywów Państwowych. Do polskiego ustawodawstwa wprowadzone zostanie prawo grup spółek, zwane również ,,prawem holdingowym’’ lub ,,prawem koncernowym’’. Dzięki zaproponowanym rozwiązaniom zwiększy się także efektywność rad nadzorczych spółek kapitałowych. Prawo holdingowe ma regulować relacje prywatnoprawne pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi. Będzie się to odbywało w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy), zwłaszcza spółki zależnej. Podstawową zasadą przewidzianą w projekcie jest przyjęcie, że spółka dominująca oraz spółka zależna, które uczestniczą w grupie spółek, kierują się obok interesu spółki interesem grupy spółek, a spółka dominująca będzie miała prawo do wydawania spółce zależnej wiążących poleceń. Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek będzie miała prawo podejmowania uchwał o odmowie wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej, jeżeli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo do zagrożenia niewypłacalnością tej spółki, jak również, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę. Przewidziano jednocześnie odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia wykonanego następnie przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek. Jest to odpowiedzialność wobec spółki zależnej, jej wierzycieli, wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej. Uregulowano odpowiedzialność odszkodowawczą spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej, w sytuacji gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, zaś szkoda występująca u jej wierzycieli powstała w wyniku stosowania się przez nią do wiążącego polecenia spółki dominującej. Nowelizacja przewiduje również udzielenie spółce dominującej dostępu do informacji o spółkach zależnych.
Wejście w życie tych zmian do Kodeksu spółek handlowych będzie miało znaczenie dla operatorów systemów elektroenergetycznych funkcjonujących najczęściej w ramach grup kapitałowych, które zajmują się również wytwarzaniem i obrotem energią elektryczną. Takie grupy uznawane są za przedsiębiorstwa zintegrowane pionowo w rozumieniu ustawy Prawo energetyczne, a relacje w ramach takich przedsiębiorstw podlegają szeregowi ograniczeń wynikających z przestrzegania zasady unbundlingu (rozdziału działalności i niezależność), doprecyzowanym również w Programach Zgodności operatorów systemów dystrybucyjnych zatwierdzonych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Ograniczenia te dotyczą m.in. zakazu przekazywania informacji wrażliwych do spółki dominującej, w szczególności gdy taka spółka dominująca zajmuje się wytwarzaniem czy obrotem energią elektryczną, jak również daleko idącej samodzielności operatorów systemów elektroenergetycznych w podejmowaniu decyzji dotyczących ich działalności.
Przeznaczenie gruntów pod inwestycje
Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się ostatnio w kwestii kwalifikacji gruntu jako gruntu rolnego, jeśli brak jest planu miejscowego, a grunt nie jest w ogóle wykorzystywany. W wyroku z 23 lipca 2021 roku (sygn. akt I OSK 34/21) NSA stwierdził, że jeżeli dla danego terenu nie uchwalono planu miejscowego, to o przeznaczeniu nieruchomości decydują wpisy w ewidencji gruntów i budynków. Dana działka ma zatem charakter rolny, choćby była położona na terenie miasta i mimo tego, że od wielu lat nie była wykorzystywana do produkcji rolnej. W konsekwencji rozporządzenie taką działką wymaga zgody odpowiednich organów administracji (Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa). Sąd podkreślił, że nie stanowi nieruchomości rolnej – w rozumieniu przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – grunt, który jest położony na obszarze przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne. Jeżeli dla danego terenu nie uchwalono planu zagospodarowania przestrzennego, decydujące znaczenie ma przeznaczenie nieruchomości określone w ewidencji gruntów i budynków. Ta okoliczność przesądza o możliwości wykorzystania gruntu do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz decyduje o charakterze tego gruntu. Pogląd sądu ma również pewne znaczenie dla operatorów systemów elektroenergetycznych w toku procedury przyłączeniowej, biorąc pod uwagę to, że podmiot występujący o przyłączenie składa wraz z wnioskiem o przyłączenie odpowiednie dokumenty potwierdzające przeznaczenie gruntu pozwalające na zrealizowanie danej instalacji wytwórczej. Przyjęcie przeznaczenia rolnego oznacza w takich przypadkach, że instalacja wytwórcza powstać nie może do czasu formalnej zmiany tego przeznaczenia. W konsekwencji operator systemu elektroenergetycznego nie jest zobowiązany do przyłączenia takiej instalacji, ponieważ nie ma obiektywnych podstaw do przyjęcia, że taka instalacja może legalnie powstać.
Korzystanie z nieruchomości osób trzecich przez operatorów systemów elektroenergetycznych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 11 sierpnia 2021 roku (II SA/Łd 102/20) przypomniał, że podstawą wydania decyzji o jakiej mowa w art. 124 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami jest wniosek inwestora, którego niezbędny element stanowi dokumentacja wskazująca na przeprowadzenie rokowań. Jak wskazał WSA, wprawdzie przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami nie określają prawnej formy prowadzenia rokowań, to organ administracji musi być w posiadaniu dokumentacji, która potwierdza, że rokowania się odbyły. Rolą organu przy podejmowaniu decyzji jest zbadanie, czy rokowania w ogóle się odbyły oraz czy doszło do porozumienia między stronami. W podobnym duchu wypowiedział się niedawno Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 2 marca 2021 roku, sygn. akt I OSK 2680/20). Należy przy tym zaznaczyć, że nie można utożsamiać negocjacji dotyczących ustanowienia służebności przesyłu z negocjacjami, które powinny poprzedzać wystąpienie z wnioskiem, a następnie wydanie decyzji ograniczającej prawo własności nieruchomości w trybie art. 124 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
