Cena maksymalna ciepła
26 stycznia Sejm uchwalił zmianę ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw (ustawa dotycząca ceny maksymalnej ciepła). Przewiduje ona wprowadzenie maksymalnej ceny dostawy ciepła przez przedsiębiorstwa energetyczne w odniesieniu do części odbiorców z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe i użyteczności publicznej. Mechanizm maksymalnej ceny dostawy ciepła miałby być stosowany od 1 lutego do 31 grudnia 2023 roku.
W ustawie znalazły się regulacje dotyczące zasad i trybu ustalania maksymalnej ceny dostawy ciepła dla odbiorców na potrzeby gospodarstw domowych i podmiotów użyteczności publicznej, przyznawania, ustalania wysokości oraz wypłacania wyrównań, jak i rekompensat przedsiębiorstwom energetycznym stosującym ceny maksymalne ciepła. Ponadto ustawa przewiduje definicję ceny dostawy ciepła, średniej stawki opłat za usługi przemysłowe i maksymalnej ceny dostaw ciepła. Maksymalną cenę zdefiniowano jako cenę dostawy ciepła. Maksymalna cena dostawy ciepła jest ceną ciepła obowiązującą 30 września 2022 roku powiększoną o 40 proc. Czyli – jak wyjaśniają projektodawcy w uzasadnieniu do ustawy – maksymalną ceną dostawy ciepła jest cena dostawy ciepła (tj. suma średniej ceny wytwarzania ciepła i średniej stawki opłat za usługi przesyłowe) obowiązująca 30 września 2022 roku powiększona o 40 proc.
Zgodnie z ustawą Prezes URE oblicza dla przedsiębiorstwa energetycznego – posiadającego koncesję i wykonującego działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży ciepła odbiorcom ciepła – maksymalne ceny dostawy ciepła dla tych odbiorców i ogłasza je w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 10 dni od dnia wejścia w życie ustawy, a przedsiębiorstwo energetyczne przyjmuję tę cenę maksymalną dostawy ciepła i wprowadza ją do stosowania od 1 marca 2023 do 31 grudnia 2023 roku w rozliczaniach z odbiorcami. Jeżeli przedsiębiorstwo nie musi mieć koncesji lub jest zwolnione z obowiązku przedkładania Prezesowi URE taryf na dostawę ciepła, wyznacza maksymalną cenę dostawy ciepła i wprowadza ją do stosowania od 1 marca do 31 grudnia 2023 roku w rozliczeniach z tymi odbiorcami.
Magazyny energii elektrycznej w działalności operatorów systemów elektroenergetyczych
Ustawą dotyczącą cen maksymalnych ciepła dokonano również zmiany ustawy Prawo energetyczne poprzez dodanie do niej przepisów dotyczących ograniczenia prawa operatorów systemów elektroenergetycznych do posiadana magazynów energii. Ten zakaz ma swoje źródło w regulacjach Unii Europejskiej, a uzasadniony jest potrzebą utrzymania konkurencji na rynku magazynowania energii, tak jak ma to miejsce na rynku wytwarzania energii. Operator systemu elektroenergetycznego nie może być posiadaczem, nie może budować, obsługiwać magazynu energii ani nim zarządzać. Operator systemu elektroenergetycznego może natomiast korzystać z usług świadczonych z wykorzystaniem magazynu energii. Od tego zakazu ustawa przewiduje wyjątki: (a) jeśli na wniosek operatora Prezes URE w drodze decyzji uzna magazyn energii za w pełni zintegrowany element sieci i wyrazi zgodę, żeby operator systemu elektroenergetycznego taki magazyn posiadał, budował, zarządzał nim lub obsługiwał albo (b) jeśli magazyn energii elektrycznej jest niezbędny operatorowi systemu elektroenergetycznego w celu wywiązywania się z obowiązków ustawwowych, zapewnienia wydajnego, niezawodnego i bezpiecznego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego oraz nie będzie on wykorzystywany do obrotu energią elektryczną na rynkach energii elektrycznej, a Prezes URE wyrazi na to zgodę.
Ceny maksymalne energii elektrycznej
Opisana ustawa dotycząca cen maksymalnych ciepła dokonuje również zmian w ustawie o cenach maksymalnych energii elektrycznej, uchwalonej 27 października 2022 roku. Zmiana dotyczy kalkulacji odpisu, czyli daniny obliczanej na podstawie przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej, do której wnoszenia zobowiązano przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię elektryczną.
Po pierwsze, w daninie tej uwzględniono przychody z tytułu sprzedaży gwarancji pochodzenia oraz z umów finansowych, które służą zabezpieczeniu cen energii elektrycznej. Dodatkowo ustawa zawęża wyjątek od odpisu dotyczący instalacji OZE o mocy mniejszej niż 1 MW. W przypadku gdy wytwórca energii elektrycznej wchodzi w skład grupy kapitałowej, na potrzeby obliczenia i wnoszenia odpisu uwzględnia się wszystkie jednostki wytwórcze na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będące we własności, posiadaniu, użytkowaniu lub zarządzie podmiotów wchodzących w skład tej grupy kapitałowej. W konsekwencji obowiązek wniesienia odpisu dotyczy wszystkich wytwórców wchodzących w skład grupy kapitałowej, mających jednostki wytwórcze, których łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 3 MW.
Przyspieszenie procesu inwestycyjnego w sektorze energii odnawialnej
Niedawno weszło w życie rozporządzenie Rady (UE) 2022/2577 z 22 grudnia 2022 roku ustanawiające ramy służące przyspieszeniu wdrażania rozwiązań w zakresie energii odnawialnej, ustanawiające tymczasowe przepisy o charakterze nadzwyczajnym przyspieszające procedurę wydawania zezwoleń. Rozporządzenie w szczególności podkreśla, że produkcja energii ze źródeł odnawialnych i powiązana z nią infrastruktura powinny być traktowane priorytetowo przez organy administracji. Szczególny nacisk położono na te technologie wytwarzania energii odnawialnej, które mogą szybko i skutecznie przyczynić się do wzrostu udziału energii odnawialnej w Unii Europejskiej. Rozporządzenie stosowane jest bezpośrednio w państwach członkowskich, a więc nie wymaga implementacji do prawa krajowego. Znajdzie zastosowanie tam, gdzie mechanizmy krajowe są mniej korzystne dla sektora energetyki odnawialnej. Czas obowiązywania rozporządzenia ograniczono do półtora roku. Jednak możliwe jest przedłużenie jego obowiązywania.
Rozporządzenie dotyczy „procedur wydawania zezwoleń”, oznaczających proces, który obejmuje wszystkie:
- stosowne zezwolenia administracyjne na budowę, rozbudowę i eksploatację obiektów do celów produkcji energii odnawialnej, w tym pomp ciepła, położonych na tym samym terenie instalacji magazynowania energii, a także urządzeń niezbędnych do ich podłączenia do sieci elektroenergetycznej, w tym zezwolenia na przyłączenie do sieci i oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli są one wymagane, oraz
- etapy administracyjne, poczynając od potwierdzenia otrzymania kompletnego wniosku przez właściwy organ i kończąc na powiadomieniu przez właściwy organ o ostatecznej decyzji w sprawie wyniku procedury.
Celem rozporządzenia jest skrócenie procedury wydawania zezwoleń na wybrane projekty (instalacje) związane z OZE. Dopiero jednak praktyka pokaże, czy cel rozporządzenia zostanie osiągnięty. Obecnie obowiązujące przepisy zawierają przecież regulacje określające czas trwania postępowania administracyjnego. Zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Mimo to, czas trwania postępowań niejednokrotnie jest wydłużony. Skuteczność rozporządzenia może budzić wątpliwości, ponieważ nie zawiera ono instrumentów dyscyplinujących organy administracji publicznej do terminowego załatwiania spraw, tak jak jest np. w przypadku wydawania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Dlatego rozporządzenie wprowadziło pojęcie nadrzędności interesu publicznego, zgodnie z którym państwa członkowskie są zobowiązane do priorytetowego traktowania budowy i eksploatacji instalacji do produkcji energii z odnawialnych źródeł, a także rozwoju powiązanej infrastruktury sieciowej. Ponadto rozporządzenie wprowadza ogólną zasadę, że wydawanie zezwoleń na takie projekty wykorzystujące energię słoneczną nie może trwać dłużej niż trzy miesiące. Głównym przeznaczeniem instalacji nie może być produkcja energii elektrycznej, tzn. prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej (produkcja w celu sprzedaży).
Ta zasada dotyczy procedury wydawania zezwoleń:
- na instalacje urządzeń wykorzystujących energię słoneczną, w tym instalacji słonecznych zintegrowanych z budynkiem i dachowych urządzeń wykorzystujących energię słoneczną w istniejących lub przyszłych sztucznych konstrukcjach, z wyjątkiem sztucznych powierzchni wodnych oraz
- położonych na tym samym terenie obiektów służących do magazynowania energii.
Co istotne, w wybranych przypadkach instalacja urządzeń wykorzystujących energię słoneczną jest zwolniona z wymogów ustalenia, czy projekt wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Natomiast w odniesieniu do procedury wydawania zezwoleń na instalację urządzeń wykorzystujących energię słoneczną o mocy 50 kW lub mniej brak odpowiedzi ze strony właściwych organów lub podmiotów w terminie miesiąca od złożenia wniosku powinien być jednoznaczny z uznaniem, że zezwolenie wydano.
Rozporządzenie również uwzględnia aspekty związane z rozbudową (zmodernizowaniem) instalacji OZE. Wdrożona regulacja ma zapewnić szybki proces uzyskania pozwoleń na rozbudowę projektów związanych z OZE, w tym modernizację urządzeń koniecznych do ich podłączenia do sieci, jeśli prowadzi to do zwiększenia mocy. Co do zasady, uzyskanie wszelkich pozwoleń nie może przekraczać pół roku, łącznie z ocenami wpływu na środowisko.
W odniesieniu do pomp ciepła wdrożono rozwiązania, zgodnie z którymi procedura wydawania zezwolenia na instalację pomp ciepła nie może przekraczać:
- miesiąca – w przypadku pompy o mocy elektrycznej poniżej 50 MW,
- trzech miesięcy – w przypadku geotermicznych pomp ciepła.
Wzmocnienie pozycji konsumentów
Komisja Europejska przyjęła wniosek, który ma na celu wzmocnienie ochrony konsumentów. Jest to propozycja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywy 2005/29/WE i 2011/83/UE w odniesieniu do wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej poprzez lepsze informowanie i lepszą ochronę przed nieuczciwymi praktykami. Przyjęcie go wynika z polityk i strategii unijnych, a mianowicie z inicjatyw określonych w ,,Nowym programie na rzecz konsumentów’’ i w ,,Planie działania dotyczącym gospodarki o obiegu zamknięty’’. Stanowi także kontynuację założeń Europejskiego Zielonego Ładu.
Dyrektywa ma przyczynić się do wzmocnienia praw konsumentów poprzez zmianę dwóch dyrektyw: o nieuczciwych praktykach handlowych i w sprawie praw konsumentów. Stanowi wkład do rozwoju unijnej gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zielonej gospodarki. Ma pozwolić na bardziej zrównoważoną konsumpcję, a także wyeliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych, które wprowadzają konsumentów w błąd, odwodząc ich od zrównoważonych wyborów konsumpcyjnych.
Powodem wniosku była obserwacja Komisji Europejskiej, która zauważyła praktyki uniemożliwiające dokonywanie zrównoważonych zakupów. Mowa tu pseudoekologicznym marketingu (tj. wprowadzających w błąd twierdzeniach dotyczących ekologiczności), postarzaniu produktów (tj. przedwczesnym końcu eksploatacji towarów) oraz stosowaniu niewiarygodnych i nieprzejrzystych oznakowań i narzędzi informacyjnych dotyczących zrównoważonego charakteru produktów. Wniosek o zmianę dyrektywy 2005/29/WE dotyczy aktualizacji wykazu cech produktu, co do których ich wprowadzenie może być uznane za działanie wprowadzające w błąd. Dodatkowo proponuje się: (1) zmianę wykazu cech produktu, co do których przedsiębiorca nie powinien wprowadzać konsumenta w błąd oraz (2) rozszerzenie wykazu informacji, które należy uznać za istotne w przypadku szczególnych praktyk handlowych, których pominięcie może skutkować wprowadzeniem w błąd.
Dodatkowo planuje się dodać do załącznika I do dyrektywy 2005/29/WE dziesięć dodatkowych praktyk, które uznaje się za nieuczciwe w każdych okolicznościach. Wśród nich znajdą się m.in. umieszczanie oznakowania dotyczącego zrównoważonego charakteru, które nie jest oparte na systemie certyfikacji ani nie zostało ustanowione przez organy publiczne; formułowanie ogólnego twierdzenia dotyczącego ekologiczności bez możliwości wykazania uznanej wysokiej efektywności środowiskowej; przedstawianie wymogów prawnych dotyczących wszystkich produktów w danej kategorii na rynku Unii Europejskiej jako cech wyróżniających ofertę przedsiębiorcy.
Do dyrektywy 2011/83/UE wprowadzono zmiany dotyczące informacji udzielanych konsumentom przed zawarciem umowy. Odnoszą się one do umów zawieranych na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa, w tym informacji na temat trwałości i możliwości naprawy. Konsumenci powinni otrzymywać odpowiednie informacje bezpośrednio przed złożeniem zamówienia, zwłaszcza gdy umowa będzie zawierana za pomocą środków elektronicznych. W odniesieniu do informacji, które konsumenci powinni otrzymywać bezpośrednio przed złożeniem zamówienia, w przypadku umów zawieranych na odległość, dodano informacje na temat istnienia i długości gwarancji trwałości producenta (lub niedostępności takich informacji w przypadku towarów wykorzystujących energię).
Cyfryzacja procesu budowlanego
Z początkiem roku weszła w życie nowelizacja Prawa budowlanego przewidująca prowadzenie książki obiektu budowlanego w formie elektronicznej. Wkrótce wejdą w życie również przepisy dotyczące prowadzenia Elektronicznego Dziennika Budowy (EDB).
Od stycznia 2023 roku wszedł w życie przepis Ustawy z dnia 7 lipca 2022 roku o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1557) przewidujący prowadzenie książki obiektu budowlanego w formie elektronicznej w systemie Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego (c-KOB). Książka obiektu budowlanego jest dokumentem przeznaczonym do dokonywania wpisów w zakresie m.in. kontroli, przeglądów technicznych, robót budowlanych i decyzji dotyczących obiektu budowlanego. Książkę obiektu budowlanego prowadzi się dla budynków (z wyjątkiem np. domów jednorodzinnych, budownictwa zagrodowego i letniskowego) i niektórych obiektów budowlanych niebędących budynkami. Do 31 grudnia 2023 roku właściciel i zarządca obiektu budowlanego mogą założyć książkę obiektu budowlanego w formie papierowej, natomiast książkę obiektu budowlanego w systemie c-KOB dla tego obiektu należy założyć do 31 grudnia 2026 roku, a prowadzoną dotychczas książkę obiektu budowlanego w formie papierowej należy przechowywać przez czas istnienia obiektu. Procedowany projekt kolejnej nowelizacji Prawa budowalnego przewiduje skrócenie okresu, w którym należy założyć książkę obiektu budowlanego w systemie c-KOB do 31 maja 2023 roku.
Z kolei 27 stycznia 2023 roku weszły w życie przepisy wprowadzające EDB. W dzienniku budowy dokumentuje się przebieg procesu budowlanego. Zgodnie z nowelizacją, dziennik budowy w postaci papierowej wydaje się do 31 grudnia 2029 roku. Dziennik budowy wydany do 27 stycznia 2024 roku w formie papierowej prowadzi się w sposób dotychczasowy. Procedowany projekt nowelizacji Prawa budowlanego przewiduje skrócenie okresu, w którym można będzie prowadzić dziennik budowy w formie papierowej do 31 maja 2023 roku, z wyjątkiem dziennika budowy jednorodzinnych budynków mieszkalnych, dla których dziennik budowy wydaje się do 31 maja 2026 roku i robót budowlanych na terenach zamkniętych. Projektowana nowelizacja przewiduje dalsze etapy digitalizacji procesu budowlanego, m.in. wprowadzenie Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie.
