W Polsce gospodarstwa domowe są drugim, po transporcie, największym konsumentem energii. W 2018 roku, pomimo niewielkiego spadku, ich udział w całkowitym zużyciu kształtował się na poziomie 28,1 proc. Spowodowane jest to wyższym standardem i komfortem życia (wzrost liczby i powierzchni mieszkań), wzrostem zakupów urządzeń elektrycznych i elektronicznych oraz rosnącą popularnością klimatyzacji.
Jednym ze sposobów ograniczenia zużycia energii przez gospodarstwa domowe jest poprawa świadomości społeczeństwa o racjonalnym zużyciu energii ukierunkowanym na korzystanie z efektywnych energetycznie urządzeń, produktów i technologii. Narzędziem, które oddziałuje na decyzje dotyczących energooszczędnych i przyjaznych środowisku zakupów jest – wprowadzony ponad 25 lat temu – system etykietowania energetycznego. Etykiety energetyczne, poprzez klasy efektywności energetycznej, informują konsumenta o ilości energii, którą zużywa dane urządzenie.
Według badania przeprowadzonego na zlecenie Komisji Europejskiej w 2019 roku etykietę energetyczną rozpoznaje 93 proc. konsumentów europejskich, a 79 proc. bierze ją pod uwagę kupując nowe urządzenia elektryczne. Potwierdza to także, zrealizowane na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska, badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski w 2020 roku, które wskazuje, że ponad 95 proc. mieszkańców Polski deklaruje, że oszczędza energię w domu.
System etykietowania energetycznego stał się siłą napędową innowacyjnych zmian w przemyśle i konkurencji ze względu na stopniowe wprowadzanie na rynek nowych produktów o coraz wyższych klasach efektywności energetycznej. Początkowo większość modeli urządzeń plasowała się w najniższych klasach. Obecnie większość produktów znajduje się w najwyższych klasach efektywności energetycznej, czyli A+++, A++ oraz A+. Takie oznaczenie znacząco utrudnia konsumentom odróżnienie najbardziej efektywnych energetycznie produktów.
W związku z tymi trudnościami trzy lata temu przyjęto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ramy etykietowania energetycznego (rozporządzenie (UE) 2017/1369), które przywraca prostszą skalę klas efektywności energetycznej, wykorzystującą tylko litery od A do G, oraz wprowadza harmonogram przeskalowania obowiązujących obecnie etykiet energetycznych.
Przeskalowanie to nic innego jak likwidacja „plusów” w klasie A oraz przeliczenie zużycia energii zgodnie z wymogami parametrów produktów, aby dopasować je do nowej klasy efektywności energetycznej. Dodatkowo, żeby nie zmieniać skali klas efektywności energetycznej, postanowiono, że dla produktów, które cechują się dużym postępem innowacyjności dwie pierwsze klasy efektywności energetycznej zostaną puste. Co oznacza, że będąc w sklepie (także internetowym) nie znajdziemy tego produktu w klasie A czy B, tylko w klasie C i niższej. Produkty o wyższych klasach efektywności pojawią się z pewnością w kolejnych latach.
Obecnie systemem etykietowania energetycznego objętych jest 15 grup produktowych. Cały proces przeskalowania dotychczasowych etykiet energetycznych przewidziany jest do 2 sierpnia 2030 roku.
1 marca 2021 roku weszły w życie przepisy rozporządzeń delegowanych wprowadzające nowe etykiety energetyczne dla pierwszej grupy produktów, czyli zmywarek do naczyń, pralek i pralko- suszarek, lodówek oraz wyświetlaczy elektronicznych (telewizorów i monitorów powyżej 100 cm2). Natomiast od 1 września 2021 roku nowe etykiety będą dostępne dla źródeł światła i osprzętu oświetleniowego. Również od 1 marca 2021 roku dla konsumentów uruchomiono bazę produktów z etykietą energetyczną (ang. European Registry for Energy Labelling) – tzw. bazę EPREL. Znajdują się w niej karty produktów zawierające szczegółowe informacje dla każdego modelu produktu czy urządzenia objętego etykietowaniem. Nowa etykieta zawiera:
- Siedmiostopniową skalę od A (zielonej) do G (czerwonej), dzięki czemu łatwiej będzie porównać efektywność energetyczną różnych produktów.
- Uniwersalny format pod względem języka – umieszczenie piktogramów. Niektóre z nich będą nieco zmienione i przybędzie kilka nowych (np. klasa efektywności wirowania pralki w skali od A do D, klasa efektywności energetycznej w trybie HDR dla telewizorów i wyświetlaczy elektronicznych – tryb HDR potrzebuje więcej energii niż tryb standardowy, czy wskazanie liczby pikseli).
- Zużycie energii – oznaczone po środku etykiety – w zależności od produktu wyrażone jest w kWh, w kWh/rok, w kWh/1000 h, w kWh/100 cykli.
- Fotokod (kodu QR) – w prawym górnym rogu etykiety – pozwala konsumentom poprzez smartfona na dostęp do szczegółowych informacji zawartych w karcie informacyjnej produktu umieszczonej w bazie EPREL.
Kolejna grupa produktów objętych przeskalowaniem obejmie, m.in.: suszarki bębnowe, klimatyzatory, okapy i piekarniki. Jako ostatnie przeskalowane zostaną urządzenia od niedawna objęte etykietami energetycznymi, tj. kotły na paliwa stałe, ogrzewacze pomieszczeń i podgrzewacze wody. W celu uzyskania bliższych informacji o etykietowaniu energetycznym, czy też o realizowanych projektach w tym zakresie, zapraszamy do odwiedzania naszej strony „etykiety energetyczne” na portalu gov.pl/klimat.
