PARAGRAF W SIECI

Zamrożenie cen i stawek
W październiku kontynuowano zdecydowane działania prawodawcze mające na celu ochronę odbiorców przed wzrostem kosztów korzystania z energii elektrycznej w 2023 roku. 7 października Sejm uchwalił ustawę o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej, w której utrzymał dla odbiorców w gospodarstwach domowych ceny energii elektrycznej i stawki za usługi dystrybucji na poziomie z 2022 roku do określonego poziomu zużycia energii.

Ustawa wprowadziła pojęcie odbiorcy uprawnionego, którym jest odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej w celu jej zużycia na potrzeby:

  • gospodarstw domowych,
  • pomieszczeń gospodarczych związanych z prowadzeniem gospodarstw domowych, o ile nie jest w nich wykonywana działalność gospodarcza,
  • lokali o charakterze zbiorowego mieszkania, o ile nie jest w nich wykonywana działalność gospodarcza,
  • mieszkań rotacyjnych, mieszkań pracowników placówek dyplomatycznych i pracowników zagranicznych przedstawicielstw,
  • domów letniskowych, domów kempingowych i altan w ogródkach działkowych, w których nie jest wykonywana działalność gospodarcza oraz w przypadkach wspólnego pomiaru – administracji ogródków działkowych,
  • oświetlenia w budynkach mieszkalnych,
  • zasilania dźwigów w budynkach mieszkalnych,
  • węzłów cieplnych i hydroforni będących w zarządzie administracji domów mieszkalnych,
  • garaży, w których nie jest wykonywana działalność gospodarcza.

Wobec odbiorców uprawnionych przedsiębiorstwo energetyczne stosuje odpowiednio ceny energii albo stawki za usługi dystrybucji energii elektrycznej na poziomie z 2022 roku do określonego poziomu zużycia:

  • do 2 MWh – w przypadku wszystkich odbiorców uprawnionych, z wyjątkiem tych, dla których limity zużycia po cenach i stawkach z roku poprzedzającego podwyższono,
  • do 3 MWh – w przypadku odbiorcy uprawnionego prowadzącego gospodarstwo rolne, nieprowadzącego innego rodzaju działalności gospodarczej, którego punkty poboru energii – oprócz budynku mieszkalnego – służą również rozliczeniom zużytej energii elektrycznej na potrzeby urządzeń i instalacji położonych na gruntach gospodarstwa rolnego lub gruntach, na których prowadzi się dział specjalny produkcji rolnej oraz służą wyłącznie działalności rolniczej lub prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej,
  • albo w przypadku odbiorcy uprawnionego mającego w dniu wejścia w życie ustawy Kartę Dużej Rodziny, jako rodzic rodziny wielodzietnej,
  • do 2,6 MWh – w przypadku odbiorcy uprawnionego posiadającego w dniu wejścia w życie ustawy orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo odpowiednie orzeczenia związane z niezdolnością do pracy lub niezdolnością do samodzielnej egzystencji albo grupie inwalidzkiej lub zamieszkującego wspólnie z osobą mającą w dniu wejścia w życie ustawy orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności wydane osobie poniżej 16 roku życia albo odpowiednie orzeczenia związane z niezdolnością do pracy lub niezdolnością do samodzielnej egzystencji albo o grupie inwalidzkiej.

Utrzymanie cen energii na poziomie z 2022 roku nie dotyczy odbiorców uprawnionych, którzy zawarli ze spółką obrotu umowę z gwarancją stałej ceny obejmującą cały albo część 2023 roku w okresie objętym tą umową.

W dyskusji dotyczącej stosowania ustawy pojawiły się pytania, jak naliczać zużycie energii elektrycznej u prosumentów energii odnawialnej. Zgodnie z art. 8 ust. 2, w przypadku odbiorcy uprawnionego będącego prosumentem energii odnawialnej rozliczanego na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o OZE zużycie energii elektrycznej jest naliczane po uwzględnieniu rozliczenia, o którym mowa w przywołanym wcześniej przepisie. Dotyczy to wyłącznie prosumentów rozliczanych według zasady net meteringu i uwzględnienia w pierwszej kolejności zużycia energii elektrycznej wprowadzonej przez prosumenta do sieci i następnie pobranej podlegającej tzw. saldowaniu odpowiednio w proporcji 0,8 albo 0,7. Nie ma potrzeby odrębnego uregulowania naliczania poziomu zużycia przez prosumentów rozliczających się według zasady net billingu – ze względu na specyfikę tych rozliczeń pobór u tej grupy jest naliczany jak dla odbiorców na zasadach ogólnych.

Analizowany jest także zakres zastosowania ustawy: czy „zamrożone stawki opłat za usługi dystrybucji” to wszystkie stawki opłat za świadczenie usług dystrybucji, czy bez tzw. opłat przenoszonych.

W przepisie jest mowa o „stawkach opłat za usługi dystrybucji” bez wskazywania, których stawek to dotyczy, zatem z wykładni językowej wynika, że dotyczy to wszystkich stawek ujętych w taryfach OSD. Biorąc pod uwagę wyrywkowo treść taryfy jednego z OSD, wynika z niej, że „stawki opłat za świadczenie usług dystrybucji” obejmują następujące opłaty:

„1.2.4. pkt c): stawki opłat za świadczenie usługi dystrybucji i warunki ich stosowania, z uwzględnieniem podziału na stawki wynikające z:

  • dystrybucji energii elektrycznej (składniki zmienne i stałe stawki sieciowej),
  • korzystania z krajowego systemu elektroenergetycznego (stawki jakościowe),
  • odczytywania wskazań układów pomiarowo-rozliczeniowych i ich bieżącej kontroli (stawki abonamentowe),
  • przedterminowego rozwiązania kontraktów długoterminowych (stawki opłaty przejściowej),
  • zapewnienia dostępności energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w krajowym systemie elektroenergetycznym (stawka opłaty OZE);
  • udzielenia wsparcia dla energii elektrycznej wytwarzanej w wysokosprawnej kogeneracji (stawka opłaty kogeneracyjnej);
  • zapewnienia średnioterminowego i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych (stawki opłaty mocowej).”

Za tym przemawia również wykładnia celowościowa, gdyż intencją ustawodawcy był „brak wzrostu rachunków za energię elektryczną” dla odbiorców w gospodarstwach domowych, a zatem zamrożenie na poziomie 2022 roku każdego ze składników tego rachunku.

Pojawiło się również pytanie, czy zamieszczać w taryfach na 2023 rok także stawki z 2022 roku, czy wystarczy odesłanie do tekstu poprzedniej taryfy. Wydaje się, że skoro dla znacznej części (około 60 proc.) odbiorców zamrożone stawki będą obowiązywały w całym roku, celowe jest umieszczenie w tekście dwóch poziomów stawek – za 2022 rok i 2023. Przemawia za tym nadto wykładnia językowa przepisu art. 7 ust. 1 ustawy: „przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej na potrzeby odbiorców uprawnionych, posiadające zatwierdzoną i obowiązującą taryfę dla energii elektrycznej, w taryfie na 2023 r. uwzględnia również stawki opłat za świadczenie usług dystrybucji uwzględnione w taryfie dla usług dystrybucji energii elektrycznej na rok 2022 do stosowania w rozliczeniach w 2023 r. z odbiorcą uprawnionym, o ile są one niższe niż te dla roku 2023 (…)’’.

Wobec faktu stosowania zamrożonych cen albo stawek i niepokrycia kosztów działalności przedsiębiorstw energetycznych, przedsiębiorstwa te jako podmioty uprawnione będą mogły uzyskać rekompensatę z tego tytułu od Zarządcy Rozliczeń, a na poczet pierwszych miesięcy wnioskować o zaliczkę akonto wypłaty rekompensaty. Będzie ona przysługiwała za każdy miesiąc kalendarzowy od dnia rozpoczęcia stosowania przez podmiot uprawniony w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi odpowiednio cen energii elektrycznej albo stawek opłat dystrybucyjnych.

Ustawa reguluje także kwestie przyznania dodatku elektrycznego przysługującego odbiorcom energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, w przypadku gdy główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego jest zasilane energią elektryczną i zgłoszono je lub wpisano do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB). Dodatek wynosi 1 tys. albo 1,5 tys. zł, kiedy zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym w tym samym miejscu zamieszkania w 2021 roku wyniosło więcej niż 5 MWh.

O dodatek nie mogą ubiegać się prosumenci energii odnawialnej, którzy rozliczają się na zasadach określonych w art. 4 ustawy o OZE ani beneficjenci dodatku węglowego czy odbiorcy pobierający tzw. dodatek dla gospodarstw domowych, tj. dodatek przysługujący, w przypadku gdy głównym źródłem ciepła gospodarstwa domowego jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piec-kuchnia albo piec kaflowy na paliwo stałe zasilane peletem drzewnym, drewnem kawałkowym lub innym rodzajem biomasy albo kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG albo też kocioł olejowy.

Ustawa reguluje także obowiązki określonych podmiotów związane z oszczędnością energii, które przeanalizujemy w kolejnym wydaniu miesięcznika.

Tymczasem na podpis Prezydenta RP czeka regulacja, którą parlament zajmował się w drugiej połowie października, tj. ustawa z dnia 27 października 2022 roku o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku.

Jak informuje wiceminister klimatu i środowiska Anna Łukaszewska-Trzeciakowska, zgodnie z przyjętą ustawą „każde gospodarstwo domowe po przekroczeniu limitów gwarantujących cenę na obecnym poziomie w przypadku rocznego zużycia do 2 tys., 2,6 tys. i 3 tys. kWh, będzie miało zagwarantowaną cenę prądu nie wyższą niż 693 zł za MWh. Małe i średnie przedsiębiorstwa, jednostki samorządu terytorialnego i podmioty wrażliwe będą miały tą cenę zamrożoną na poziomie 785 zł za MWh”. Ceny maksymalne dotyczą zużycia od 1 grudnia 2022 do 31 grudnia 2023 roku. Jeśli natomiast umowę sprzedaży energii zawarto po 23 lutego bieżącego roku, wówczas w okresie od dnia zawarcia umowy do 30 listopada 2022 również ma być stosowana cena maksymalna.

Podmiotom uprawnionym, czyli w wypadku omawianej ustawy przedsiębiorstwom energetycznym wykonującym działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, będą przysługiwały rekompensaty za stosowanie w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi maksymalnych cen energii.

Orzeczenie NSA
10 października 2022 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę (sygn. III FPS 2/22), w której stwierdził, że związek techniczno-użytkowy między gazociągiem a stacjami i punktami redukcyjno-omiarowymi gazu przesądza o tym, że elementy te również są budowlami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Co prawda uchwała zapadła w sprawie sieci gazowych, jednak – zdaniem ekspertów – może przełożyć się również na opodatkowanie pozostałych obiektów liniowych, w tym sieci wodociągowych czy elektroenergetycznych.

Więcej o orzeczeniu i potencjalnym wpływie na kwestię opodatkowania elementów infrastruktury elektroenergetycznej – po sporządzeniu uzasadnienia i zapoznaniu się z nim – w następnym numerze ,,Energii Elektrycznej’’.

mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś, Biuro PTPiREE
mec. Przemysław Kałek, Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k.

Czytaj dalej