Stanowisko Prezesa URE w sprawie przyłączania do sieci elektroenergetycznej
25 marca na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki opublikowano informację Prezesa URE nr 15/2024 dotyczącą kwestii wywołujących najczęstsze wątpliwości w obszarze przyłączania do sieci. Jest to pierwsze od wielu lat tak jednoznaczne i wielowątkowe odniesienie się regulatora do procesu przyłączeniowego. W tej publikacji Prezes URE odniósł się m.in. do:
Przesłanek uzasadniających odmowę przyłączenia do sieci elektroenergetycznej
W tym przypadku Prezes URE przypomniał, że zgodnie z ugruntowanymi poglądami doktryny i orzecznictwa przez brak warunków technicznych przyłączenia, uzasadniających odmowę przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, należy rozumieć wyłącznie techniczną przeszkodę o charakterze trwałym nie dającą się usunąć, pomimo podjęcia prób w tym celu. W takim przypadku muszą zatem istnieć obiektywne, nie dające się usunąć przeszkody uniemożliwiające realizację inwestycji mającej na celu przyłączenie obiektu lub lokalu podmiotu ubiegającego się o zawarcie umowy, aby można było mówić o braku warunków technicznych przyłączenia. Będą to zatem sytuacje wyjątkowe, które w sposób precyzyjny powinny być opisane w odmowie wydania warunków przyłączenia. Jak wskazał organ: warunki techniczne mają przede wszystkim charakter obiektywny, a ich ewentualny brak ma charakter nieusuwalny,
w tym także w realiach ekonomicznych danej sprawy, a do ustalenia tych faktów istotnym dowodem pozostają plany rozwoju przedsiębiorstwa, przewidujące modernizację sieci. W konsekwencji: sytuacja odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci wyłącznie z powodu braku warunków technicznych przyłączenia powinna być ograniczona jedynie do sytuacji, w której przyłączenie do sieci jest niemożliwe w obecnym i przyszłym stanie sieci, niezależnie od poczynionych nakładów. Inne przypadki odmów tylko ze względów technicznych należy uznać za nieuzasadnione. Powyższe wywody Prezes URE skonkludował w następujący sposób: W sytuacji zatem, gdy przyłączenie do sieci jest technicznie wykonalne, a jedynie rozbudowa sieci konieczna do jego realizacji nie została ujęta w planach rozwoju przedsiębiorstwa, odmowa zawarcia umowy przyłączenia do sieci powinna być uzasadniona zarówno brakiem warunków technicznych, jak i ekonomicznych, wraz z konsekwencjami wynikającymi z przepisu art. 7 ust. 12 Pe
(tj. otwarciem możliwości tzw. przyłączenia komercyjnego)
– Jeżeli odmowa nastąpiła z przyczyn ekonomicznych, w powiadomieniu, o którym mowa w ust. 11, przedsiębiorstwo energetyczne podaje także szacowaną wysokość opłaty, o której mowa w ust. 9, wraz z informacją o możliwości zażądania przedstawienia sposobu kalkulacji tej opłaty. Przedsiębiorstwo energetyczne na żądanie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci w terminie 14 dni informuje ten podmiot o sposobie kalkulacji opłaty z wyszczególnieniem istotnych elementów nakładów inwestycyjnych przyjętych do kalkulacji opłaty.)
Prawo wnioskodawcy do określenia miejsca przyłączenia
Prezes URE podkreślił też, że to podmiotowi ubiegającemu się o przyłączenie do sieci przysługuje prawo wnioskowania o przyłączenie w konkretnym miejscu sieci i to miejsce powinno być przez operatora systemu elektroenergetycznego zweryfikowane. Dopiero w przypadku braku aktywności strony w zakresie wskazania miejsca przyłączenia, operator systemu powinien samodzielnie dokonać wyboru miejsca przyłączenia. Według organu kryterium wyboru miejsca przyłączenia zastosowane przez operatora systemu powinno zostać konkretnie określone (np. najbliższy GPZ) i zakomunikowane ubiegającemu się o przyłączenie, aby postępowanie OSE było transparentne i nie budziło wątpliwości co do równego traktowania podmiotów ubiegających się o przyłączenie.
Prawo operatorów systemów elektroenergetycznych do weryfikacji decyzji lokalizacyjnych instalacji OZE
Innym aspektem procesu przyłączeniowego, który był przedmiotem wypowiedzi Prezesa URE, jest zakres uprawnienia operatora systemu elektroenergetycznego do weryfikacji decyzji o warunkach zabudowy składanych jako załącznik do wniosku o określenie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Tu również organ wyraźnie wyznaczył granice decydowania przez operatorów systemów elektroenergetycznych, czy dana decyzja administracyjna pozwala na wybudowanie instalacji OZE, podnosząc: przy analizie złożonych wniosków o określenie WP OSE nie przysługuje prawo oceny prawidłowości lub wykonalności przedkładanych przez strony decyzji WZ i kwestionowania możliwości posadowienia instalacji OZE o danej mocy przyłączeniowej na określonym w decyzji terenie. Prawomocna decyzja wydana przez uprawniony organ w zakresie jego kompetencji wiąże strony i inne podmioty, w tym OSE. Przy tej okazji Prezes URE zaznaczył jednak: inwestor, realizując inwestycję, dla której uzyskał warunki przyłączenia do sieci, jest zobowiązany do przygotowania inwestycji zgodnie z dokumentami przedłożonymi na etapie wnioskowania o określenie warunków przyłączenia, ponieważ to w takim zakresie następowała ocena możliwości przyłączenia do sieci określonego zamierzenia budowlanego. Jeśli inwestor zmienia zamierzenia inwestycyjne, np. miejsce posadowienia instalacji OZE, powinien wystąpić z nowym wnioskiem o WP lub wnioskiem o zmianę zawartej umowy.
Przyłączania jednostek wytwórczych w modelu cable pooling (współdzielenia jednego miejsca przyłączenia)
W ostatniej części stanowiska Prezes URE zajął się cable poolingiem, czyli instytucją współdzielenia infrastruktury przyłączeniowej (przyłącza) przez instalacje OZE. I tu przedstawił dopuszczalne warianty takiego modelu przyłączenia, które mogą zostać zastosowane, gdy wniosek o wydanie warunków przyłączenia:
- obejmuje pierwsze przyłączenie do sieci dwóch lub większej liczby instalacji OZE,
- jest składany w sytuacji, gdy zostały uprzednio wydane warunki przyłączenia dla „pierwszej” instalacji OZE i została zawarta umowa o przyłączenie, a podmiot przyłączany wnioskuje o przyłączenie drugiej lub kolejnej instalacji OZE,
- jest składany w sytuacji, gdy instalacja OZE jest przyłączona do sieci (instalacja istniejąca i wybudowane przyłącze), a podmiot przyłączony wnioskuje o przyłączenie drugiej lub kolejnej instalacji OZE.
Organ przypomniał dodatkowo, że to nowe rozwiązanie prawne może być stosowane w odniesieniu do instalacji OZE, która była przyłączona do sieci przed 1 października 2023 roku, jak również tam, gdzie przed tą datą wydano warunki przyłączenia i zawarto umowę o przyłączenie. Skomentowano również problematykę konieczności spełnienia przez już przyłączoną instalację OZE wymagań w zakresie przyłączenia jednostek wytwórczych do sieci określonych w Kodeksie Sieci NC RfG. W tym zakresie organ odwołał się do brzmienia przepisu, twierdząc, że w przypadku, gdy dotychczas przyłączona instalacja OZE nie podlegała modernizacji, to wymogi Kodeksu Sieci NC RfG mają zastosowanie wyłącznie do „nowej lub nowych” instalacji OZE przyłączanych dodatkowo w istniejącym miejscu przyłączenia, przy czym brak jest podstaw prawnych do oczekiwania jakiejkolwiek ingerencji w istniejącą instalację OZE, w tym dostosowania jej do wymogów Kodeksu Sieci NC RfG.
Pierwsza koncesja dla hybrydowej instalacji OZE
7 marca Prezes Urzędu Regulacji Energetyki udzielił pierwszej koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w hybrydowej instalacji odnawialnego źródła energii. Koncesję otrzymała instalacja „Gaj Oławski 5 AHE”, która jest pilotażowym projektem wykonanym w technologii Agro-Hydro-Energy opracowanej przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu i Energetyczny Klaster Oławski. Zgodnie z nową definicją hybrydowej instalacji OZE określoną w art. 2 pkt 11a) ustawy o odnawialnych źródłach energii taka instalacja to wyodrębniony zespół urządzeń wytwarzających energię elektryczną z przynajmniej dwóch rodzajów odnawialnych źródeł, które różnią się rodzajem oraz charakterystyką dyspozycyjności wytwarzanej energii, w którym także:
- żadne z urządzeń wytwórczych nie ma mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 80 proc. łącznej mocy zainstalowanej tego zespołu;
- wyprowadzenie mocy do sieci elektroenergetycznej następuje przez urządzenie transformujące energię do warunków niezbędnych do jej wykorzystania;
- zainstalowano magazyn energii, za pomocą którego do sieci wprowadza się co najmniej 5 proc. rocznego wolumenu energii wygenerowanej przez tę instalację, bez uwzględnienia energii pobranej z sieci.
Dyrektywa wzmacniająca prawa konsumentów w procesie transformacji ekologicznej
Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę zmieniającą dyrektywy 2005/29/WE i 2011/83/UE w odniesieniu do wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej poprzez lepsze informowanie i lepszą ochronę przed nieuczciwymi praktykami. Dyrektywa będzie chronić konsumentów przed wprowadzającymi w błąd twierdzeniami dotyczącymi ekologiczności (tzw. greenwashing), w tym przed nieuczciwymi twierdzeniami dotyczącymi kompensacji emisji dwutlenku węgla. Wyjaśnia odpowiedzialność przedsiębiorców w przypadku informacji (lub braku informacji) o przedwczesnym skracaniu cyklu życia produktów, zbędnych aktualizacji oprogramowania lub nieuzasadnionego obowiązku zakupu części zamiennych od pierwotnego producenta. Dyrektywa poprawi również informacje dostępne dla konsumentów, aby pomóc im w dokonywaniu wyborów wspierających gospodarkę o obiegu zamkniętym i ekologię. Przedsiębiorcy będą odpowiadali za dostarczanie konsumentom jasnych, istotnych i wiarygodnych informacji.
Aktualizacja ,,Krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu’’
Polska przygotowała wstępną wersję aktualizacji ,,Krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu na lata 2021-2030’’ (KPEiK) z 2019 roku, którą przekazano do Komisji Europejskiej 1 marca. KPEiK to kluczowy dokument zarówno dla polskiej energetyki, jak i pozostałych sektorów gospodarki. Obowiązek jego sporządzenia nałożyło na Polskę rozporządzenie UE 2018/1999 o zarządzaniu unią energetyczną. Przedstawiona Komisji Europejskiej aktualizacja prezentuje scenariusz odwzorowujący aktualną ocenę możliwego wkładu Polski w realizację unijnych celów klimatyczno-energetycznych na 2030 rok.
Nowe wzory przyłączeniowych operatora systemu przesyłowego
Polskie Sieci Elektroenergetyczne, jako operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, wprowadziły nowe wzory wniosków o określenie warunków przyłączenia do Krajowej Sieci Przesyłowej. Wzory te udostępniono na stronie internetowej tego operatora. Zgodnie z komunikatem zmiana wzorów wniosków o określenie warunków przyłączenia ma na celu m.in. uwzględnienie we wzorach wniosków przypadków ubiegania się o przyłączenie obiektów składających się z więcej niż jednego rodzaju urządzeń/instalacji (cable poling).
