Zmiany dotyczące opodatkowania infrastruktury energetycznej
Ministerstwo Finansów opublikowało nową wersję projektu zmiany ustawy o podatkach i opłatach lokalnych obejmującą w szczególności zmiany w zakresie podatku od nieruchomości. W nowym projekcie w znacznej mierze uwzględniono postulaty podatników podnoszone w trakcie konsultacji, niemniej jednak sytuacja operatorów systemów dystrybucyjnych w dalszym ciągu pozostaje niejasna. Z istotnych zmian względem obecnie obowiązującego stanu prawnego w szczególności należy zwrócić uwagę na:
- do ustawy zostanie wprowadzony załącznik określający wykaz obiektów wprost stanowiących budowlę – w załączniku wymieniono w szczególności linie elektroenergetyczne wraz z fundamentem, podbudową słupową oraz konstrukcją wsporczą, o ile je posiadają (dotychczas przyjmowało się, że budowlą jako taką są „sieci techniczne elektroenergetyczne”),
- na potrzeby opodatkowania za budowlę uważa się również „urządzenia budowlane”, w tym inne urządzenie techniczne, związane budowlą, o której mowa powyżej, bezpośrednio zapewniające możliwość jej użytkowania zgodnie z przeznaczeniem; w tym zakresie OSD mogą mieć największe wątpliwości – czy urządzenia takie jak transformator, dławiki, rozdzielnie, baterie akumulatorowe itp. zapewniają bezpośrednio możliwość użytkowania linii elektroenergetycznych zgodnie z ich przeznaczeniem; w przypadku utrzymania brzmienia przepisu w ostatecznym brzmieniu ustawy istnieje ryzyko uznania, że w świetle takiej definicji organy podatkowe mogą podejmować próby opodatkowania tego typu urządzeń;
- wprowadzono warunek, że dla uznania za budowlę na potrzeby podatku od nieruchomości, musi być ona wzniesiona w wyniku robót budowlanych, co obejmuje prace polegające na przebudowie, montażu i remoncie obiektu budowlanego;
- zgodnie z nowym projektem ustawy, deklaracje na podatek od nieruchomości za 2025 r. będą składane w terminie do 31 marca 2025 r. Aby skorzystać z uprawnienia do przesunięcia terminu złożenia deklaracji należy złożyć do właściwego organu podatkowego w terminie do dnia 31 stycznia 2025 r. pisemne zawiadomienie o skorzystaniu z tego uprawnienia.
Konsultacja Karty aktualizacji IRiESP
Jak już pisaliśmy o tym w poprzednim paragrafie, Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. rozpoczęły w dniu 23 lipca 2024 r. proces konsultacji nowej karty aktualizacji Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP) nr 2/CW-2/CK-2/CB-2/2024 („Karta”). Karta ta wprowadzi do IRiESP istotne zmiany wynikające z ostatnich nowelizacji ustawy Prawa energetyczne (ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw – UC74), w tym dotyczące redysponowania, przyłączenia linii bezpośredniej, cable pooling’u, przyłączania instalacji, których moc przyłączeniowa jest niższa od mocy zainstalowanej, jak i usług systemowych niedotyczących częstotliwości oraz usług elastyczności.
PTPiREE wzięło udział w tych konsultacjach i przedstawiło uwagi operatorów systemów dystrybucyjnych, wskazując:
- nadmiarowość postanowień projektu Karty dotyczących usług systemowych niedotyczących częstotliwości i wyjście poza zakres uprawnień OSP wynikających z ustawy Prawo energetyczne;
- utrudnienia tworzone przez Kartę przy korzystaniu przez operatorów systemów dystrybucyjnych z usług elastyczności, a tym samym niezgodność z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej;
- konieczność wyłączenia mikroinstalacji z mechanizmów redysponowania nierynkowego;
- potrzebę wprowadzenia okresu przejściowego dla rozwiązań informatycznych takich jak portal usług systemowych i działań interwencyjnych (portal PSDI) oraz portal wnioski OZE (portal WOZE).
Z Raportu z procesu konsultacji projektu Karty aktualizacji nr 2/CW-2/CK-2/CB-2/2024 Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowe opublikowanego przez OSP wynika, że postulaty te nie zostały w dużej części uwzględnione.
Przyłączanie tzw. komercyjne przez Operatora Systemu Przesyłowego
Ustawa Prawo energetyczne pozwala operatorom systemów elektroenergetycznych na zawieranie umów o przyłączenie do sieci, w których opłata za przyłączenie ma charakter „komercyjny” tzn. nie wynika z zatwierdzonej taryfy operatora. Taka możliwość powstaje wtedy, gdy przedsiębiorstwo energetyczne odmówi przyłączenia do sieci z powodu braku warunków ekonomicznych. Procedura zawierana takich umów nie jest jednak uregulowana w przepisach Prawa energetycznego, rozporządzeniach czy też w instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej. Z drugiej strony na operatorze systemu elektroenergetycznego ciąży obowiązek niedyskryminacyjnego i transparentnego traktowania wszystkich podmiotów zamierzających się przyłączyć do jego sieci. Dlatego też, Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. jako operator systemu przesyłowego, przygotował i opublikował na swojej stronie internetowej propozycję rozwiązania w zakresie przyłączania do sieci na zasadach komercyjnych. Dokument ten przewiduje sześcioetapową procedurę. W celu zapewnienia wykonalności przyłączeń w trybie komercyjnym OSP proponuje realizację procesu w cyklach co 3 albo 6 miesięcy tj. w odniesieniu do grupy projektów, które otrzymały odmowę określenia warunków przyłączenia w danym kwartale lub półroczu oraz złożyły deklarację zawarcia umowy o przyłączenie w trybie komercyjnym. OSP sformułował warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby przyłączenie komercyjne zostało dopuszczone:
- przyłączenie danego obiektu w trybie komercyjnym nie wymaga budowy nowej stacji elektroenergetycznej najwyższych napięć, dla której OSP jeszcze nie podjął decyzji inwestycyjnej;
- w stacji elektroenergetycznej, do której planowane jest przyłączenie danego obiektu, istnieje możliwość dobudowy przyłącza tj. dedykowanego pola/odejścia w rozdzielni lub z wykorzystaniem mostu szynowego, przy czym w przypadku rozbudowy rozdzielni – nie jest wymagane pozyskiwanie dodatkowego terenu, a układ stacji nie wymaga w tym celu gruntownej przebudowy; W przypadku przyłączania odnawialnego źródła energii – realizacja przyłączenia w trybie komercyjnym jest możliwa w terminie 48 miesięcy od daty zawarcia umowy o przyłączenie;
- realizacja przyłączenia komercyjnego nie wpłynie negatywnie na prowadzone i planowane prace, w szczególności nie będzie wymagała przerwania prowadzonych prac lub postępowań oraz nie zablokuje możliwości realizacji planowanych działań inwestycyjnych (tj. nie wykluczy niezbędnych układów przejściowych, nie wykorzysta rezerwy zaplanowanej na przyłączenie innego obiektu itp.).
Zasiedzenie służebności przesyłu
W postanowieniu z dnia 12 sierpnia 2024 r. (sygn. akt I CSK 1758/23) Sąd Najwyższy ponownie odniósł się do zasiedzenia służebności przesyłu i stwierdził, że: […] przedsiębiorca może zasiedzieć służebność przesyłu, nawet jeżeli nie jest właścicielem urządzeń przesyłowych, lecz np. dzierżawi je od innego przedsiębiorstwa energetycznego lub korzysta w oparciu o inny stosunek prawny z urządzeń stanowiących własność innego podmiotu niż właściciel gruntu. Natomiast w przypadku umowy regulującej korzystanie przez przedsiębiorcę z urządzeń przesyłowych stanowiących własność właściciela gruntu nie może dojść do zasiedzenia służebności, ponieważ przedsiębiorca nie korzysta z nieruchomości w sposób odpowiadający służebności przesyłu (art. 352 § 1 k.c.), lecz korzysta z niej w sposób przewidziany umową, nawet jeżeli faktyczny sposób korzystania narusza tę umowę. Dla przykładu: dzierżawca nie może zasiedzieć dzierżawionej nieruchomości, dopóki podstawą używania przez niego nieruchomości jest umowa dzierżawy, nawet jeżeli dzierżawca łamie postanowienia tej umowy. Tak samo przedsiębiorca nie może zasiedzieć służebności przesyłu, dopóki ma inny tytuł do korzystania z cudzej nieruchomości oraz urządzeń będących własnością właściciela gruntu.
W swoim innym postanowieniu, z dnia 22 lipca 2024 r. (sygn. akt III CZ 104/24) Sąd Najwyższy potwierdził, że zasiedzenie służebności, tak jak każde zasiedzenie, następuje bez wynagrodzenia na rzecz właściciela.
Swoboda decyzyjna Prezesa URE
Utrwala się linia orzecznicza Sądu Najwyższego ograniczająca ingerencję sądową w decyzje Prezesa URE o nałożeniu kary na przedsiębiorstwa energetyczne. W postanowieniu z dnia 23 sierpnia 2024 r. (sygn. akt II NSK 41/24) Sąd Najwyższy podkreślił, że: […] Art. 56 ust. 6a p.e. jest podstawą uznania administracyjnego przysługującego Prezesowi URE w zakresie decyzji o odstąpieniu od kary pieniężnej. To Prezes URE kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne określone w p.e. – w pewnych przypadkach sąd może co prawda zastosować art. 56 ust. 6a p.e., jednakże najpierw powód powinien wykazać, że pozwany przekroczył zasady uznania administracyjnego oraz, że stopień szkodliwości czynu był znikomy, a przedsiębiorca zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek. Artykuł 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. Prezes URE dysponuje zatem pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki – uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary.
mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś, Biuro PTPiREE
mec. Przemysław Kałek, Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k.