PARAGRAF W SIECI

Zmiany rozliczeń prosumentów

29 października 2021 roku Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta wprowadza istotne zmiany dla prosumentów rozliczających się tzw. opustem (net metering).

Aktualnie obowiązujący system polegający na saldowaniu ilościowym energii elektrycznej wprowadzanej do i pobieranej z sieci elektroenergetycznej w ustawowo określonym stosunku zostanie zastąpiony nowym rozwiązaniem. Będzie ono polegało na saldowaniu wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej wobec energii elektrycznej pobranej z tej sieci przez prosumenta, przy czym wartość energii wprowadzonej przez prosumenta będzie obliczana według hurtowej ceny rynkowej i będzie niższa niż wartość energii pobranej z sieci przez prosumenta, która będzie ceną detaliczną stosowaną przez sprzedawcę. Wytworzona przez prosumenta 1 kWh energii będzie sprzedawana po cenie niższej niż 1 kWh energii nabywana od sprzedawcy.

Wszystkie mikroinstalacje, które rozpoczną wytwarzanie energii elektrycznej od 1 kwietnia 2022 roku, będą rozliczne w nowym systemie. Natomiast mikroinstalacje, w których energia elektryczna zostanie wytworzona i wprowadzona do sieci po raz pierwszy do 31 marca 2022, zachowają prawo do rozliczenie opustem (net metering) na dotychczasowych zasadach. Z prawa do rozliczania opustem będą mogły skorzystać także te mikroinstalacje, które z przyczyn niezależnych od prosumentów nie rozpoczną wytwarzania energii do 31 marca 2022 roku:

• z rozliczenia opustem skorzysta prosument energii odnawialnej, którego mikroinstalacja zostanie przyłączona do sieci po 31 marca 2022 na podstawie kompletnego i poprawnego zgłoszenia złożonego u operatora systemu elektroenergetycznego w terminie do 31 marca 2022 roku;
• z rozliczenia opustem skorzysta również prosument energii odnawialnej, którego mikroinstalacja zostanie przyłączona do sieci do 31 marca 2022, ale wprowadzenie energii elektrycznej do tej sieci z takiej mikroisntalacji nastąpi po raz pierwszy dopiero po 31 marca 2022.

Ustawodawca przewidział także okres przejściowy dla instalacji, w których energia elektryczna zostanie wytworzona i wprowadzona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej po raz pierwszy w okresie od 1 kwietnia 2022 do 30 czerwca 2022. W okresie tym sprzedawca dokonywać będzie rozliczenia opustowego ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne przez prosumenta energii odnawialnej wytwarzającego energię elektryczną w mikroinstalacji lub małej instalacji w stosunku określonym ustawowo, zależnym od łącznej mocy instalacji.

Nowelizacja przewiduje także wprowadzenie nowych rodzajów podmiotów wytwarzających energię elektryczną na własne potrzeby, tj. prosumenta wirtualnego (odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji OZE przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy) oraz prosumenta zbiorowego (odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instalacji przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, w której znajduje się punkt poboru energii elektrycznej tego odbiorcy). Prosument zbiorowy lub prosument wirtualny będzie mógł przypisać do swojego punktu pomiarowego energii moc zainstalowaną elektryczną instalacji OZE nie wyższą niż 50 kW. Moc zainstalowaną elektryczną instalacji ustala się na podstawie: (i) mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE wykorzystywanej przez prosumenta zbiorowego energii odnawialnej lub prosumenta wirtualnego energii odnawialnej, (ii) udziału w mocy zainstalowanej elektrycznej przysługującej prosumentowi zbiorowemu energii odnawialnej lub prosumentowi wirtualnemu energii odnawialnej na podstawie umowy zawartej z innymi prosumentami korzystającymi z takiej instalacji wytwórczej.

Interesującym rozwiązaniem będzie prawo prosumenta energii odnawialnej nie będącego równocześnie prosumentem zbiorowym energii odnawialnej lub prosumentem wirtualnym energii odnawialnej do uzgodnienia ze swoim sprzedawcą (i) wyłączanie mikroinstalacji lub ograniczania ilości wytwarzanej energii elektrycznej w tej mikroinstalacji, tak by nie następowało wprowadzanie tej energii do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w okresie, gdy cena energii elektrycznej, po której rozliczana byłaby energia elektryczna wprowadzana do sieci, jest ujemna oraz (ii) zainstalowania, utrzymywania w sprawności oraz użytkowania urządzeń sterujących taką mikroinstalacją w tym celu.

Ustawa ma wejść w życie 1 kwietnia 2022 roku.

Senat na posiedzeniu w dniu 26 listopada odrzucił ustawę w całości. Wraca ona jednak pod obrady Sejmu, który może uchwałę Senatu odrzucić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jednocześnie Senat przyjął w ramach inicjatywy ustawodawczej własny projekt zmian w tym zakresie i skieruje go – zgodnie ze ścieżką legislacyjną – do Sejmu.

Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 21 października 2021 roku ws. rejestru magazynów energii elektrycznej

20 listopada weszło w życie rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 21 października 2021 roku w sprawie rejestru magazynów energii elektrycznej. Rozporządzenie określa zakres informacji zgłaszanych do prowadzonego przez operatorów systemów elektroenergetycznych rejestru magazynów. W rejestrze wykazywane są magazyny energii elektrycznej o łącznej mocy zainstalowanej większej niż 50 kW przyłączone do sieci danego operatora, stanowiące część sieci lub wchodzące w skład jednostki wytwórczej lub instalacji odbiorcy końcowego przyłączonej do sieci takiego operatora. Rozporządzenie ustala:

• wzór rejestru magazynów energii elektrycznej;
• wzór informacji, którą posiadacz magazynu energii elektrycznej wchodzącego w skład jednostki wytwórczej lub instalacji odbiorcy końcowego przyłączonej do sieci operatora systemu elektroenergetycznego jest zobowiązany przekazać;
• format danych zamieszczanych w rejestrze magazynów energii elektrycznej.
• Rejestr magazynów energii elektrycznej zawiera:
• oznaczenie posiadacza magazynu energii elektrycznej;
• informacje dotyczące prowadzenia przez niego działalności gospodarczej;
• oznaczenie magazynu energii elektrycznej;
• informacje o wpisie do rejestru magazynów energii elektrycznej.

Informacja przekazywana przez posiadacza magazynu energii elektrycznej, który wchodzi w skład jednostki wytwórczej lub instalacji odbiorcy końcowego przyłączonej do sieci danego operatora systemu elektroenergetycznego zawiera:

• informacje o osobie fizycznej lub o osobie prawnej;
• oznaczenie posiadacza magazynu energii elektrycznej;
• dane osoby uprawnionej do reprezentowania posiadacza magazynu energii elektrycznej;
• informacje dotyczące wykonywania działalności gospodarczej;
• oznaczenie magazynu energii elektrycznej.

Rejestr magazynów energii elektrycznej jest jawny i udostępniany przez operatora systemu elektroenergetycznego na jego stronie internetowej.

Ustawa o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw

2 listopada Sejm przekazał do Senatu ustawę o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1633, 1666, 1666‑A; druk senacki nr 556). Ustawa nowelizująca przewiduje wprowadzenie przepisów, które mają na celu m.in. doprecyzowanie zasad dotyczących ustanawiania stref czystego transportu, wprowadzenie ułatwień w procedurach planowania i projektowania punktów ładowania w budynkach wielorodzinnych, doprecyzowanie kwestii związanych ze stacjami ładowania, wprowadzenie obowiązku uzyskania lub uznania indywidualnych kodów identyfikacyjnych (numery EIPA), określenie zasad amortyzacji pojazdów niskoemisyjnych oraz wprowadzenie przepisów umożliwiających rozwój infrastruktury tankowania wodoru. Poprzez nowelizację wdroży się także do systemu prawa krajowego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1161 z 20 czerwca 2019 roku, zmieniającą dyrektywę 2009/33/WE w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z 30 maja 2018 roku, zmieniającej dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej.

Za kluczowe zmiany dla elektroenergetyki należy uznać:

• zniesienie obowiązku przekazywania operatorowi systemu dystrybucyjnego i sprzedawcy energii elektrycznej danych dotyczących zużycia energii elektrycznej przez operatora stacji ładowania;
• wprowadzenie zobowiązania operatora ogólnodostępnej stacji ładowania do zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej nie tylko na potrzeby funkcjonowania stacji ładowania, ale i na potrzeby świadczenia usług ładowania przez dostawców, którzy świadczą usługę ładowania na takiej stacji;
• wprowadzenie zakazu pełnienia przez operatora systemu dystrybucyjnego roli operatora ogólnodostępnej stacji ładowania, właściciela stacji lub realizacji czynności dostawcy usługi ładowania, chyba że stacja ładowania będzie wykorzystywana przez takiego operatora wyłącznie do użytku własnego; operator systemu dystrybucyjnego będzie mógł pozostać właścicielem ogólnodostępnej stacji ładowania jedynie w przypadku spełnienia określonych w ustawie warunków, a w tym przeprowadzenia przetargu na sprzedaż danej stacji;
• dodanie zobowiązania operatora systemu dystrybucyjnego do instalacji układu pomiarowo-rozliczeniowego w celu opomiarowania energii elektrycznej pobieranej przez punkt ładowania zainstalowany na stanowisku postojowym w wielorodzinnym budynku mieszkalnym po uprzednim podpisaniu umowy na dostarczanie energii;
• uchylenie art. 64-66 ustawy o elektromobilności i zniesienie obowiązku budowy ogólnodostępnych stacji ładowania przez operatora systemu dystrybucyjnego;
• nałożenie na operatora systemu dystrybucyjnego obowiązku wskazywania, jaką moc przyłączeniową może dostarczyć w miejscu wskazanym we wniosku o przyłączenie stacji ładowania w sytuacji braku możliwości podłączenia do sieci stacji ładowania zgodnie z trybem zawartym w ustawie Prawo energetyczne;
• obowiązek uwzględnienia budowy ogólnodostępnych stacji ładowania oraz infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego w planowaniu rozwoju sieci dystrybucyjnej.

Ustawodawca zdecydował się na uchylenie art. 64-66 ustawy o elektromobilności ze względu na konieczność implementacji dyrektywy 2019/944. Wygaszenie mechanizmu interwencyjnej budowy stacji ładowania przez operatorów systemów dystrybucyjnych będzie odbywało się stopniowo, w sposób opisany w art. 24 i 25 nowelizacji. Przewidziane przepisy przejściowe mają pozwolić na dokończenie rozpoczętych inwestycji oraz inwestycji zaplanowanych na oznaczony w tych przepisach przejściowych okres. Takie inwestycje będą kończone i realizowane na podstawie przepisów dotychczasowych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (numer projektu UC106), za którego opracowanie odpowiedzialne jest Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Projektowane zmiany wynikają z konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z 5 czerwca 2019 roku w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającej dyrektywę 2012/27/UE, a w szczególności jej art. 28 i 29.

W nowelizacji planuje się dokonanie:

• zmiany definicji odbiorcy wrażliwego poprzez znaczne poszerzenie kręgu osób kwalifikujących się jako odbiorcy wrażliwi energii elektrycznej;
• zmiany kryteriów, wysokości oraz procedury przyznawania dodatku energetycznego;
• wzmocnienia ochrony odbiorców działaniami o charakterze niefinansowym, w tym:
  • wprowadzenie zakazu wstrzymania dostaw w przypadku, gdy odbiorca wrażliwy energii elektrycznej posiada zaległości w płatnościach za energię elektryczną w tzw. miesiącach zimowych;
  • zapewnienie możliwości zwrócenia się przez odbiorcę wrażliwego energii elektrycznej oraz odbiorcę wrażliwego paliw gazowych z wnioskiem do sprzedawcy energii elektrycznej o zastosowanie programu wsparcia wobec zaległych i bieżących należności za energię elektryczną albo paliwa gazowe lub świadczone usługi;
  • objęcie ochroną przed wstrzymaniem dostaw energii elektrycznej osób objętych opieką długoterminową w warunkach domowych, w związku z przewlekłą niewydolnością oddechową, wymagających wentylacji mechanicznej;
• wprowadzenie definicji ubóstwa energetycznego o ogólnym i uniwersalnym charakterze, który pozostawia możliwość doprecyzowania i zawężania kryteriów definicji dla poszczególnych programów wsparcia lub redukcji ubóstwa w przyszłości, w zależności od celu ich zastosowania.

Zapowiedziano także modyfikację wysokości limitów zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych poprzez ich zmianę oraz dodanie nowego limitu dla gospodarstw domowych składających się z sześciu i więcej osób.

Kary za niedostosowanie się do ograniczeń w poborze energii

Sąd Najwyższy wypowiedział się w kwestii nakładania kar pieniężnych na odbiorców za niedostosowanie się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzanych przez operatorów systemów elektroenergetycznych. W wyroku z 20 października 2021 roku (sygn. akt I NZP 2/21) Sąd Najwyższy odpowiadał na następujące pytania:

1. Czy do odbiorcy niebędącego przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2017, poz. 2168 t.j.), który naruszył ograniczenia poboru energii elektrycznej, o jakich mowa w art. lic ust. 2 pkt 2 oraz art. 11 ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz. U. 2020, nr 833 t.j.), może mieć zastosowanie art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne?
2. Czy kara pieniężna nakładana na odbiorcę, który nie był przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2017, poz. 2168 t.j.) za delikt administracyjny z art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne powinna być wymierzona w granicach wyznaczonych przez art. 56 ust. 3 ustawy Prawo energetyczne?

Odpowiadając na te pytania Sąd Najwyższy przyjął następującą uchwałę:

,,Dopuszczalne jest nałożenie kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne także na odbiorcę niebędącego przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2017, poz. 2168 t.j.), który naruszył ograniczenia poboru energii elektrycznej,
o jakich mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 oraz
art. 11 ust. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz.U. 2020, nr 833 t.j.), przy czym wymierzana kara pieniężna jest wówczas limitowana dyrektywami wymiaru kary określonymi w art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne, a jej maksymalna wysokość nie może przekroczyć 15 proc. przychodu osiągniętego przez ukarany podmiot w poprzednim roku podatkowym”.

mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś, Biuro PTPiREE
mec. Przemysław Kałek, Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k.