18 lipca w Warszawie, z inicjatywy Urzędu Regulacji Energetyki, odbyły się warsztaty pn. „Przyłączenia OZE do sieci OSD”, których organizatorem było PTPiREE. W spotkaniu uczestniczyli – pochylając się nad szeroko rozumianym procesem przyłączeniowym i współpracy OZE z siecią elektroenergetyczną – przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Urzędu Regulacji Energetyki oraz przedstawiciele Operatorów Systemów Elektroenergetycznych, organizacji z branży OZE i magazynowania energii.
Operatorzy systemów dystrybucyjnych od lat prowadzą działania wspierające rozwój OZE. Na koniec 2023 r. łączna moc OZE (przyłączonych tylko do sieci dystrybucyjnych) wyniosła prawie 27 GW – dla porównania łączna moc wszystkich elektrowni (w tym OZE) przyłączonych do KSE w Polsce wynosiła ok. 66 GW. Stąd ponad 40 proc. wszystkich mocy wytwórczych w Polsce stanowią OZE przyłączone do sieci OSD.
W roku 2024 przyłączane są kolejne źródła OZE. Na rysunku pokazano strukturę mocy zainstalowanej w KSE według stanu na koniec maja br. Udział instalacji OZE wynosi już 44% (29 862 MW), z czego prawie 12 GW stanowiły mikroinstalacje przyłączone do sieci dystrybucyjnych OSD.
Tak znaczna liczba OZE przyłączonych już do sieci dystrybucyjnych oraz wydanych warunków przyłączenia i podpisanych umów o przyłączenie spowodowała, że zmniejszają się możliwości techniczne sieci do przyłączenia kolejnych źródeł energii. Dlatego też operatorzy modernizują oraz budują nową infrastrukturę, aby zwiększyć moce przyłączeniowe. Jednocześnie, oprócz modernizacji oraz rozbudowy sieci, wprowadzane są rozwiązania, które pozwalają na większą obserwowalność pracy sieci oraz bardziej efektywne monitorowanie i sterowanie przepływem energii. To z kolei umożliwia maksymalne wykorzystanie jej potencjału i szybsze reagowanie na zmiany w sieci.
Pomimo prowadzenia tych działań, tak duża liczba OZE przyłączonych już do sieci OSD, a także wydanych warunków przyłączenia oraz podpisanych umów o przyłączenie spowodowała, że wzrosła liczba odmów wydania warunków przyłączenia dla źródeł. Z uwagi na fakt, że częstą praktyką jest składanie przez tych samych inwestorów kolejnych wniosków o wydanie warunków przyłączenia o tożsamym zakresie zaraz po otrzymaniu odmowy wydania warunków przyłączenia, dane o odmowach wydania warunków przyłączenia można uznać za zawyżone.
Mając na uwadze powyższe oraz konieczność transformacji energetycznej tak, aby odbiorcy energii elektrycznej partycypowali w jak najmniejszym stopniu w kosztach jej przeprowadzenia, konieczne jest wprowadzenie zmian oraz nowych regulacji i zasad.
Choć pewne uproszczenia procesu inwestycyjnego zostały przyjęte w ubiegłym roku wraz z nowelizacją tzw. „specustawy przesyłowej”, postulat usprawnienia budowy sieci pozostaje aktualny. Regulacje prawne powinny umożliwiać szybką budowę i modernizację sieci, w szczególności niskich i średnich napięć.
Istotne jest także, aby zapewnić zewnętrzne finansowanie budowy sieci dla potrzeb przyłączania OZE, magazynów, punktów ładowania itp. w taki sposób, aby koszty te nie obciążały tylko taryf odbiorców energii.
Dla bilansowania pracy sieci elektroenergetycznej należy promować budowę instalacji OZE łącznie z magazynem energii, wytwórnią wodoru i magazynem wodoru. Zwiększenia autokonsumpcji energii przez prosumentów (np. magazyn energii, samochód elektryczny, zamiana na ciepło z magazynowaniem itp.).
Operatorzy systemów dystrybucyjnych powinni również uzyskać większe uprawnienia w zakresie kontroli i eliminacji nieprawidłowości mikroinstalacji niespełniających obowiązujących przepisów prawa. Kontrole prowadzone przez Operatorów wykazują liczne przypadki nieprawidłowości, które z kolei skutkują zakłóceniami w prawidłowej pracy innych mikroinstalacji oraz zagrażają bezpieczeństwu życia i zdrowia odbiorców. Działania kontrolne i zapobiegawcze są kluczowe, ponieważ umożliwiają integrację większej ilości OZE do systemu energetycznego bez ryzyka destabilizacji sieci.
Nie koncentrując się wyłącznie na aspekcie sieciowym, Operatorzy otwarci są również na możliwość wykorzystania usług elastyczności dla sieci dystrybucyjnych. Dzięki temu można będzie lepiej wykorzystać istniejąca infrastrukturę bez konieczności natychmiastowych, kosztownych inwestycji w rozbudowę sieci. Elastyczne zarządzanie popytem może obniżyć szczytowe zapotrzebowanie na energię, a w kontekście strategicznym – ułatwi wprowadzenie do systemu większej ilości energii z OZE, wspierając tym samym cele klimatyczne i dekarbonizacyjne.
Zdjęcie: Adobe Stock, FotoDax
Główne rekomendacje, zgłoszone podczas spotkania przez podmioty branżowe, dotyczyły uproszczenia procesu przyłączenia źródeł OZE do sieci, co pozwoliłoby na skrócenie procesu przyłączeniowego. Zaproponowane zmiany – obejmujące w dużej mierze zasady wydawania warunków przyłączenia – mają na celu zwiększenie mocy dostępnej w systemie elektroenergetycznym.
Po analizie zgłoszonych postulatów stron uczestniczących w lipcowym spotkaniu uzgodniono powołanie Komitetu Sterującego oraz utworzenie czterech zespołów eksperckich: ds. optymalizacji procesu przyłączeniowego, przyłączeń komercyjnych, cable poolingu oraz ułatwień inwestycyjnych. Za celowe uznano również powołanie zespołu ds. redysponowania i wykorzystania usług elastyczności, który rozpocząłby działania na dalszym etapie zaawansowania prac nad instrukcjami ruchu i eksploatacji sieci oraz Network Code on Demand Response (NC DR).
Zagadnienia będące tematem pierwszego spotkania w tym gronie, będą kontynuowane podczas dalszych dyskusji i uzgodnień. Część zgłaszanych postulatów była wspólna i pokrywała się z regulacjami unijnymi, które staną się niebawem przedmiotem implementacji do prawa krajowego reformy rynku, przyjętej pod nazwą Electricity Market Design.
W obliczu powyższych wyzwań związanych z umożliwieniem integracji odnawialnych źródeł energii oraz zapewnieniem stabilności i efektywności sieci elektroenergetycznej, spotkania zainteresowanych organizacji branżowych mogą pomóc lepiej zrozumieć proces przyłączania OZE, zidentyfikować główne bariery oraz wspólnie wypracować najlepsze rozwiązania, zarówno pod kątem technicznym, jak i regulacyjnym.
Opracowanie: Biuro PTPiREE
