Zmiany dotyczące lokalizacji OZE
Ostatnie nowelizacje przyniosły zmiany przepisów dotyczących lokalizowania odnawialnych źródeł energii. Część z nich ma charakter liberalizujący, zgodnie z oczekiwaniami branży wytwórczej. Wpisuje się to w trend poszukiwania i wdrażania rozwiązań, które miałyby ułatwić inwestycje w OZE, w tym także w zakresie „bezinwestycyjnego” uwolnienia mocy przyłączeniowych, nad którymi pracują operatorzy systemów elektroenergetycznych.
Lokalizacja PV
23 kwietnia wejdą w życie przepisy Ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw, które zmienią ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie dotyczącym lokalizacji dachowych instalacji fotowoltaicz-nych. Zgodnie z nowymi regulacjami, plan miejscowy przewidujący możliwość lokalizacji budynków umożliwi również lokalizację mikroinstalacji oraz niebędących mikroinstalacją pozostałych instalacji OZE wytwarzających energię elektryczną z energii promieniowania słonecznego, będących urządzeniami innymi niż wolnostojące, również w przypadku innego przeznaczenia terenu niż produkcyjne, chyba że ustalenia planu miejscowego zakazują lokalizacji takich instalacji. Do tej pory możliwość lokalizowania instalacji OZE na budynkach na terenach innych niż przewidziane w miejscowym planie jako tereny produkcyjne dotyczyła jedynie mikroinstalacji.
W zakresie lokalizacji instalacji PV w Sejmie procedowana jest z kolei nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewidująca istotne ograniczenia dotyczące instalacji wolnostojących. Zgodnie z projektem ustawy, zmiana przeznaczenia terenu dotycząca wolnostojących instalacji OZE lokalizowanych:
- na użytkach rolnych klasy I-III i gruntach leśnych,
- na użytkach rolnych klasy IV – o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 150 kW lub wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej,
- na innych gruntach – o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1000 kW następować ma na podstawie planu miejscowego.
Drugi z wskazanych punktów budzi obawy branży fotowoltaicznej jako potencjalnie utrudniający proces inwestycyjny. Obawy te częściowo niweluje możliwość objęcia lokalizacji instalacji OZE procedurą uproszczoną uchwalania lub zmiany miejscowego planu, jeśli plan ten lub jego zmiana będzie dotyczyć wyłącznie lokalizacji instalacji OZE.
Posadowienie farm wiatrowych
Ustawą z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw uchwalono długo oczekiwane przez branżę wytwórczą zmiany liberalizujące lokalizowanie farm wiatrowych. Dotyczą one głównie zasad:
- lokalizowania, budowy i przebudowy sieci elektroenergetycznych najwyższych napięć w sąsiedztwie elektrowni wiatrowych,
- partycypacji mieszkańców gminy w korzyściach wynikających z lokalizacji elektrowni wiatrowych,
- bezpiecznej eksploatacji elementów technicznych elektrowni wiatrowych.
Przede wszystkim zniesiono zasadę 10 H – w przypadku lokalizowania, budowy lub przebudowy elektrowni wiatrowej odległość tej elektrowni od budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej jest równa lub większa od dziesięciokrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, chyba że plan miejscowy określa inną odległość, wyrażoną w metrach, jednak nie mniejszą niż 700 metrów”.
Nowelizacja ustawy zachowuje zasadę 10 H w przypadku parków narodowych, a w przypadku rezerwatów przyrody – limit 500 m. W przypadku innych form ochrony przyrody odległość ma wynikać z decyzji środowiskowej dla konkretnej instalacji. Jednocześnie utrzymano zakaz budowy wiatraków na terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów Natura 2000.
Ustawa zmieniająca wprowadziła także ciekawe rozwiązanie mające zachęcić mieszkańców do zaakceptowania lokalizacji wiatraków w okolicy i przynieść im wymierne korzyści. Przewiduje ono, że inwestor przeznacza co najmniej 10 proc. mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej mieszkańcom gminy, którzy korzystają z energii elektrycznej na zasadzie prosumenta wirtualnego. Każdy mieszkaniec tej gminy będzie mógł objąć udział nie większy niż 2 kW i odbierać energię elektryczną w cenie wynikającej z kalkulacji maksymalnego kosztu budowy. Wejście w życie tych przepisów jest skorelowane z terminem obowiązywania reguł dotyczących prosumenta wirtualnego, który z kolei wynika z terminu uruchomienia wymiany danych pomiarowo-rozliczeniowych za pośrednictwem CSIRE (obecnie termin ten jest określony na 2 lipca 2024 roku).
Nowe rozporządzenie systemowe
Na publikację czeka rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Potrzeba wydania nowego aktu wykonawczego wyniknęła
z dalszej konieczności wprowadzenia szczegółowych przepisów implementujących przepisy unijne. Dotyczą one w szczególności zasad funkcjonowania rynku bilansującego energii elektrycznej oraz wymagań technicznych dla przyłączanych do sieci urządzeń, instalacji i sieci.
