PARAGRAF W SIECI

Maj przyniósł szereg zmian legislacyjnych, w tym na etapie prac w Sejmie procedowane są znaczące projekty ustaw dotyczące operatorów systemów elektroenergetycznych.

1. 26 maja Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw, tzw. nowelizacja specustawy przesyłowej. O zmianach wprowadzanych tą ustawą, w tym ułatwieniach dla budowy sieci dystrybucyjnych, pisaliśmy ostatnio.
2. Przyśpieszyły prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UC74).

Projekt ten przyjęto na posiedzeniu Rady Ministrów 18 kwietnia i skierowano do Sejmu. Ustawa ma na celu implementację najważniejszych dla sektora energetycznego przepisów unijnych, takich jak: dyrektywa RED II (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/2001 z 11 grudnia 2018 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych), dyrektywa rynkowa (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/944 z 5 czerwca 2019 roku dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniająca dyrektywę 2012/27/WE) oraz umożliwienie prawidłowego stosowania rozporządzenia Komisji (UE) 2017/2195 z 23 listopada 2017 roku ustanawiającego wytyczne dotyczące bilansowania oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z 5 czerwca 2019 roku w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Ten projekt ustawodawczy zawiera szereg uregulowań dotyczących działalności OSD, a przede wszystkim:

• Wprowadzi nowe uregulowania dla linii bezpośredniej:
  • Pojawi się nowa definicja ,,linii bezpośredniej’’ – będzie to linia elektroenergetyczna łącząca wydzieloną jednostkę wytwórczą z wydzielonym odbiorcą w celu bezpośredniego dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy lub linia elektroenergetyczna łącząca jednostkę wytwórczą z przedsiębiorstwem energetycznym innym niż wytwarzające energię elektryczną w tej jednostce, wykonującym działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną w celu bezpośredniego dostarczenia energii elektrycznej do ich własnych obiektów, w tym urządzeń i instalacji podmiotów będących ich jednostkami podporządkowanymi, w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 42 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2023 roku poz. 120) oraz do odbiorców przyłączonych do sieci, urządzeń i instalacji tego przedsiębiorstwa. Nastąpi zatem znaczne rozszerzenie możliwości dostaw energii elektrycznej poza sieciami elektroenergetycznymi operatorów systemów elektroenergetycznych. Ma to umożliwić rozwój tego sposobu dostaw energii elektrycznej, w szczególności pomiędzy instalacjami zlokalizowanymi w pobliżu siebie.
  • Liberalizację warunków budowy linii bezpośredniej powiązano z dodatkowymi obowiązkami ich właścicieli, których celem jest ograniczenie ewentualnego negatywnego wpływu na sieci elektroenergetyczne. Wprowadzone mają zostać szczegółowe obowiązki takich podmiotów posiadających tytuł prawny do linii bezpośredniej, m.in.: dotyczących zarządzenia i utrzymania linii, zapewnienia ciągłości i parametrów dostaw energii tą linią, udzielania informacji na żądanie operatora systemu elektroenergetycznego lub Prezesa URE (w tym danych pomiarowych i technicznych), zainstalowania i zapewnienia prawidłowego działania układu pomiarowo-rozliczeniowego czy umożliwienie operatorowi dokonania odczytu z układów pomiarowo-rozliczeniowych. Istotne z punktu widzenia sieci elektroenergetycznych i Krajowego Systemu Elektroenergetycznego jest określenie w ustawie obowiązku wnoszenia opłat do operatora systemu elektroenergetycznego za energię elektryczną dostarczaną liniami bezpośrednimi. Tzw. opłata solidarnościowa będzie wnoszona przez wydzielonego odbiorcę (z wyjątkiem odbiorcy w ogóle nieprzyłączonego do sieci) lub spółkę obrotu (do której jest dostarczana energia linią bezpośrednią w celu jej dostawy do obiektów tej spółki oraz jej odbiorów) do przedsiębiorstwa dystrybucyjnego lub przesyłowego, do którego sieci jest przyłączony ten odbiorca lub taka spółka obrotu. Opłata solidarnościowa będzie odpowiadała udziałowi podmiotu zobowiązanego do jej wnoszenia w kosztach stałych za przesyłanie lub dystrybucję energii elektrycznej w części niepokrytej innymi składnikami taryfy i będzie zależna od ilości energii dostarczanej linią bezpośrednią. Dodatkowo wnoszona będzie opłata na pokrycie kosztów utrzymywania systemowych standardów jakości i niezawodności bieżących dostaw energii, także zależna od ilości energii dostarczanej linią bezpośrednią.
  • Prezes URE będzie prowadził wykaz linii bezpośrednich, a podmiot ubiegający się o budowę linii lub mający tytuł prawny do takiej linii będzie zgłaszał Prezesowi URE zamiar wybudowania lub dalszego korzystania z linii bezpośredniej, dołączając m.in. ekspertyzę wpływu linii na system elektroenergetyczny, schemat elektryczny linii wraz z przyłączeniem do sieci. Prezes URE będzie miał prawo do wystąpienia do operatora systemu elektroenergetycznego o sporządzenie ekspertyzy wpływu linii bezpośredniej na sieć. Co więcej, Prezes URE będzie mógł także odmówić wpisu linii bezpośredniej do wykazu w określonych przypadkach, m.in. przy negatywnym wpływie linii bezpośredniej na system elektroenergetyczny.
• Wprowadzi obowiązek umożliwienia zmiany sprzedawcy energii elektrycznej w ciągu 24 godzin – techniczną procedurę zmiany sprzedawcy ma przeprowadzać OIRE na podstawie informacji otrzymanych od nowego sprzedawcy.
• Wprowadzi zasadę, że dostarczanie energii elektrycznej do odbiorcy w gospodarstwie domowym odbywa się na podstawie umowy kompleksowej. W przypadku odbiorcy końcowego z zainstalowanym LZO sprzedaż energii może odbywać się na podstawie umowy z ceną dynamiczną energii elektrycznej.
• Pojawia się pojęcie „agregacji” i uregulowania jej dotyczące. Pod nim rozumiana jest działalność polegająca na łączeniu wielkości mocy lub energii elektrycznej oferowanej przez odbiorców, wytwórców energii elektrycznej lub posiadaczy magazynów energii elektrycznej, z uwzględnieniem zdolności technicznych sieci, do której są przyłączeni, w celu sprzedaży energii, świadczenia usług systemowych lub usług elastyczności na rynkach energii elektrycznej; OSD będzie miał obowiązek umożliwienia zmiany agregatora w ciągu 24 godzin. Prezes URE będzie prowadził rejestr agregatorów.
• Wprowadzone zostaną uregulowania dotyczące ubiegania się jednocześnie przez podmiot o przyłączenie do sieci gazowej i elektroenergetycznej o napięciu 110 kV i wyższym (dotyczy instalacji wykorzystujących paliwa gazowe do wytwarzania energii elektrycznej) – wówczas brak technicznych lub ekonomicznych warunków przyłączenia w jednym przedsiębiorstwie energetycznym wyłącza obowiązek wydania warunków przyłączenia w drugim, a odmowa lub utrata warunków w jednym – powoduje nieważność warunków wydanych w drugim przedsiębiorstwie.
• Przewidziana zostanie zmiana przepisu dotyczącego ograniczenia pracy mikroinstalacji. OSD będzie miał prawo ograniczyć pracę lub odłączyć od sieci mikroinstalację o mocy zainstalowanej większej niż 10 kW przyłączoną do sieci tego operatora w przypadku, gdy wytwarzanie energii elektrycznej w tej mikroinstalacji stanowi zagrożenie bezpieczeństwa pracy tej sieci lub w celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię w przypadku wydania polecenia rzez operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego, na warunkach określonych w instrukcji ruchu i eksploatacji sieci elektroenergetycznej. Po ustaniu tych przyczyn, OSD będzie obowiązany niezwłocznie przywrócić stan poprzedni.
• Wprowadzony zostanie obowiązek uwzględnienia kodeksu sieci (rozporządzenia Komisji UE 2016/631) przy rozpatrywaniu wniosku podmiotu przyłączonego do sieci 110 kV o przyłączenie jednostki wytwórczej o mocy do 10 MW i o napięciu nominalnym niższym niż 110 kV dla modułu typu B.
• Nastąpi znaczne poszerzenie zakresu obowiązków OSD określonych w art. 9c ust. 3 Prawa energetycznego, m.in. o: [1] zakup i wykorzystywanie usług systemowych niedotyczących częstotliwości niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, zapewnienia niezawodności jego pracy i utrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej, [2] zakup i wykorzystanie usług elastyczności, [3] współpracę z OSP przy opracowywaniu zasad wykorzystywania usług elastyczności.
• Wprowadzone zostaną mechanizmy tzw. redysponowania rynkowego oraz nierynkowego. OSP oraz OSD zyskają prawo do wydawania polecenia wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca lub zmniejszenia mocy albo wyłączenia lub zmniejszenia mocy magazynu. Takie polecenia będą wiązać się z obowiązkiem wypłaty rekompensaty finansowej, chyba że podmiot dotknięty takim ograniczeniem zgodził się przy zawieraniu umowy o przyłączenie do sieci na brak gwarancji wyprowadzenia energii elektrycznej do sieci.
• Nastąpi poszerzenie zakresu instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej i dystrybucyjnej w związku z nowymi pojęciami i obowiązkami wprowadzanymi do ustawy (np. dotyczącymi usług elastyczności).
• Wprowadzone zostaną zmiany w zakresie planów rozwoju – m.in. sporządzanie ich przez OSD na okres sześciu lat z aktualizacją co dwa lata.
• Wprowadzi pojęcie „obywatelskiej społeczności energetycznej” będącej podmiotem mającym zdolność prawną, którego członkami będą wyłącznie osoby fizyczne, jednostki samorządu terytorialnego, mikroprzedsiębiorcy lub mali przedsiębiorcy, dla których działalność gospodarcza w sektorze energetycznym nie stanowi przedmiotu podstawowej działalności gospodarczej. Głównym celem społeczności energetycznej ma być zapewnienie korzyści środowiskowych, gospodarczych lub społecznych dla swoich członków lub obszarów lokalnych, na których prowadzi działalność. Wachlarz działań społeczności będzie bardzo szeroki. Obejmować może wytwarzanie, zużywanie lub dystrybucję, sprzedaż lub obrót energii elektrycznej, a także agregację lub magazynowaniem energii elektrycznej. Społeczność może również realizować przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej lub świadczeniu usług ładowania pojazdów elektrycznych lub świadczeniu innych usług na rynkach energii elektrycznej, w tym usług systemowych lub usług elastyczności.
• Wprowadzone zostaną regulacje dotyczące „odbiorcy aktywnego”, czyli odbiorcy końcowego działającego indywidualnie albo w grupie, który:
  1. zużywa wytworzoną we własnym zakresie energię elektryczną;
  2. magazynuje wytworzoną we własnym zakresie energię elektryczną;
  3. sprzedaje wytworzoną we własnym zakresie energię elektryczną;
  4. realizuje przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej;
  5. świadczy usługi systemowe;
  6. świadczy usługi elastyczności – pod warunkiem, że działalność ta nie stanowi przedmiotu podstawowej działalności gospodarczej tego odbiorcy.

3. Równocześnie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o OZE oraz niektórych innych ustaw (UC99).

Projekt ten dotyczy w znacznej mierze uregulowań dla biogazu oraz biometanu.

Z punktu widzenia OSD projekt ten wprowadza w szczególności następujące zmiany:

• Warunki sprzedaży energii elektrycznej bezpośrednio pomiędzy instalacjami OZE a odbiorcami, bez pośrednictwa sprzedawców/spółek obrotu.
• Preferencyjną procedurę przyłączeniowa dla instalacji OZE wytwarzającej biometan oraz dla członków spółdzielni energetycznej.
• Definicję klastra i sposób rozliczenia klastrów energii; wprowadzi bardziej szczegółowe i rozbudowane przepisy dotyczące klastra, m.in. zasady dotyczące wpisania go do rejestru, zasady i zakresy sprawozdań rocznych, obowiązki operatora dotyczące współpracy z klastrem.
• Obowiązujące do 31 grudnia 2029 roku preferencyjne zasady rozliczeń klastrów energii; od energii wprowadzonej przez członków klastra do sieci, a następnie pobranej w celu jej zużycia na potrzeby członków klastra nie będzie naliczana od członków klastra opłata OZE i kogerenacyjna, a w przypadku, kiedy ilość energii wytworzonej w OZE i wprowadzonej do sieci przez członków klastra przekroczy określone progi procentowe – wówczas będą stosowane obniżone stawki opłat dystrybucyjnych zależnych od ilości energii pobranej przez członków klastra, np. gdy ilość energii z OZE wprowadzonej do sieci przekroczy 60 proc. zużycia przez członków tego klastra – operator nalicza 95 proc. wysokości opłat. Im większe zużycie, tym opust na usługach dystrybucji będzie większy.
• Definicję i uregulowania dla spółdzielni energetycznych; wprowadzono bardziej szczegółowe i rozbudowane przepisy dotyczące spółdzielni, m.in. obowiązek instalacji LZO w terminie czterech miesięcy od złożenia wniosku, zawarcie lub dostosowanie umów o świadczenie usług dystrybucji.