Zmiany dotyczące przyłączania instalacji wytwórczych do sieci elektroenergetycznej
W ostatnim czasie doszło do istotnych zmian dotyczących przyłączania instalacji odnawialnego źródła energii, których celem jest umożliwienie przyłączania do sieci większej liczby instalacji bez konieczności jednoczesnej rozbudowy sieci elektroenergetycznej. Jest to element zakrojonych na szeroką skalę działań legislacyjnych zmieniających rolę operatorów systemów elektroenergetycznych jako podmiotów zarządzających bezpieczeństwem systemu elektroenergetycznego.
- Szczególna ścieżka przyłączania biogazowni
Pierwsza zmiana dotyczy procesu przyłączania biogazowni i wprowadzana jest ustawą z dnia 13 lipca 2023 roku o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu (Dz.U. poz. 1579). Przewiduje ona pakiet ułatwień dla biogazowni rolniczych, które spełniają następujące warunki:
- biogazownia zlokalizowana jest na nieruchomości, do której tytuł prawny posiada podmiot uprawniony:
- a) prowadzący gospodarstwo rolne lub dział specjalny produkcji rolnej,
- b) będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, w której akcje lub udziały ma wyłącznie podmiot uprawniony prowadzący gospodarstwo rolne lub dział specjalny produkcji rolnej – z których będzie pochodzić co najmniej część substratów wykorzystywanych w tej biogazowni rolniczej
- w przypadku, gdy przedmiotem działalności w tej biogazowni jest wytwarzanie:
- a) energii elektrycznej – jej łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 3,5 MW,
- b) ciepła – jej łączna moc osiągalna cieplna w skojarzeniu jest nie większa niż 10,5 MW,
- c) biogazu rolniczego – roczna wydajność produkcji biogazu rolniczego nie przekracza 14 mln m3,
- d) biometanu – roczna wydajność produkcji biometanu z biogazu rolniczego nie przekracza 8,4 mln m3;
- w której do wytwarzania biogazu rolniczego, energii elektrycznej z biogazu rolniczego, ciepła z biogazu rolniczego lub biometanu z biogazu rolniczego wykorzystuje się wyłącznie następujące substraty:
- a) produkty rolne oraz produkty uboczne rolnictwa, w tym odchody zwierzęce,
- b) produkty z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego i produktów ubocznych, odpady lub pozostałości z tego przetwórstwa, w tym z przetwórstwa i produkcji żywności, pochodzące z zakładów przemysłowych,
- c) biomasę roślinną zebraną z terenów innych niż zaewidencjonowane jako rolne,
- d) odchody zwierzęce pozyskane z działalności innej niż rolnicza.
Jednym z ułatwień dla realizacji takich biogazowni są zmiany wprowadzane do art. 7 Prawa energetycznego w ust. 8g. Skróceniu podlega termin rozpatrzenia wniosku o określenie warunków przyłączenia dla biogazowni rolniczych, ustalając go na „90 dni od dnia złożenia wniosku przez podmiot ubiegający się o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej biogazowni rolniczej o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 2 MW, spełniającej warunki określone w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2023 roku o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu (Dz. U. poz. 1597).”
Operator systemu nie będzie miał obowiązku weryfikowania spełnienia przez wnioskodawcę warunków wskazanych w ustawie o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu. Przy składaniu wniosku o określenie warunków przyłączenia podmiot ubiegający się o przyłączenie biogazowni rolniczej o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 2 MW do sieci elektroenergetycznej będzie zobowiązany do poinformowania operatora o spełnianiu przez przyłączaną biogazownię rolniczą warunków określonych w tej ustawie.
Te zmiany uzupełniają modyfikacje najnowszej nowelizacji Prawa energetycznego wprowadzone ustawą z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw Dz.U. poz. 1681), które z jednej strony przewidują możliwość uwzględnienia w umowie o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej dla biogazowni uprawnienia operatora systemu elektroenergetycznego do ograniczania gwarantowanej mocy przyłączeniowej lub wprowadzania ograniczeń operacyjnych, skutkujących brakiem gwarancji niezawodnych dostaw energii elektrycznej, w celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na nią lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, zgodnie z warunkami określonymi w instrukcji ruchu i eksploatacji sieci elektroenergetycznej, oraz zasad stosowania ograniczeń mocy wprowadzanej do sieci elektroenergetycznej w okresach doby w poszczególnych miesiącach roku, w których ograniczenia w stosunku do biogazowni mogą zostać wprowadzone. Z drugiej strony podmiot zamierzający przyłączyć biogazownię rolniczą może w procedurze przyłączeniowej złożyć oświadczenie o zobowiązaniu do bezwarunkowego ograniczenia mocy wprowadzanej do sieci elektroenergetycznej w okresach doby i roku, na zasadach ustalonych przez operatora systemu, przy jednoczesnym zagwarantowaniu przez to przedsiębiorstwo możliwości wprowadzania energii elektrycznej do sieci z gwarantowaną mocą przyłączeniową przez co najmniej 12 godzin w ciągu doby. Złożenie takiego oświadczenia pozwoli operatorowi na odmienne podejście do oceny wpływu takiej instalacji na sieć elektroenergetyczną.
Opisane zmiany wejdą w życie w pierwszej połowie września.
2.Cable Pooling
Inną istotną zmianę w procedurze przyłączeniowej wprowadza ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 roku o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje ona wprowadzenie do Prawa energetycznego instytucji cable poolingu, czyli współdzielenia miejsca i mocy przyłączeniowej przez instalacje odnawialnego źródła energii. Zgodnie z tymi zmianami do art. 7 Prawa energetycznego:
- do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV w jednym miejscu przyłączenia można przyłączyć dwie lub większą liczbę instalacji odnawialnego źródła energii należących do jednego lub większej liczby podmiotów – tej możliwości nie stosuje się do instalacji odnawialnego źródła energii, dla których miejscem przyłączenia do sieci jest instalacja odbiorcy końcowego;
- dla wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonych do sieci w jednym miejscu przyłączenia wydaje się jedne warunki przyłączenia oraz zawiera się jedną umowę o przyłączenie do sieci oraz w konsekwencji jedną umowę o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej;
- umowa o przyłączenie do sieci dla takich instalacji określa wymagania dotyczące lokalizacji oraz parametrów technicznych dla układów pomiarowo-rozliczeniowych umożliwiających pomiar ilości energii elektrycznej oddanej do sieci i pobranej z sieci przez każdą z instalacji odnawialnego źródła energii przyłączoną w jednym miejscu przyłączenia na podstawie tej umowy.
Cable pooling wdrażany jest m.in. po to, aby w jednym miejscu przyłączenia o określonej mocy przyłączeniowej móc przyłączyć instalacje, których suma mocy zainstalowanych jest wyższa niż moc przyłączeniowa przypisana dla tego miejsca przyłączenia. W celu ochrony sieci elektroenergetycznej w takim przypadku umowa o przyłączenie zawiera szczegółowy opis sposobu zabezpieczenia zdolności technicznych do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej, przy czym:
- koszt zakupu i zainstalowania urządzeń służących do zabezpieczenia zdolności technicznych do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej ponoszą podmioty przyłączane do sieci;
- nadzór nad pracą urządzeń służących do zabezpieczenia zdolności technicznych do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej sprawuje operator systemu elektroenergetycznego, który w szczególności jest odpowiedzialny za zabezpieczenie tych urządzeń w sposób uniemożliwiający zmianę ich ustawień.
W celu skorzystania z cable poolingu do wniosku o określenie warunków przyłączenia wnioskodawca będzie składał również porozumienie zawarte przez wszystkie podmioty, których instalacje są objęte wnioskiem o określenie warunków przyłączenia, określające w szczególności:
- strony porozumienia wraz z danymi umożliwiającymi ich identyfikację oraz przyporządkowanie przyłączanych instalacji do stron porozumienia (w szczególności: imię i nazwisko oraz adres zamieszkania albo nazwę i adres siedziby wytwórcy, lokalizację i moc zainstalowaną elektryczną instalacji odnawialnego źródła energii),
- stronę porozumienia, która we własnym imieniu zawiera umowę o przyłączenie do sieci oraz umowę o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej dla wszystkich przyłączonych i planowanych do przyłączenia instalacji,
- zasady wspólnej realizacji uprawnień i obowiązków wynikających z warunków przyłączenia, umowy o przyłączenie do sieci oraz umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej,
- zasady współdzielenia zespołów urządzeń służących do wyprowadzania mocy do miejsca rozgraniczenia własności sieci przedsiębiorstwa energetycznego i instalacji podmiotów przyłączanych,
- zasady współpracy z użytkownikiem systemu, który jest stroną umowy o świadczenie usług dystrybucji lub przesyłania energii elektrycznej w realizacji jego obowiązków związanych z udziałem w bilansowaniu systemu i zarządzaniu ograniczeniami systemowymi,
- zasady rozdziału środków otrzymanych w ramach rekompensaty finansowej w przypadku zastosowania przez operatora redysponowania, o którym mowa w art. 13 ust. 7 rozporządzenia 2019/943, pomiędzy stronami porozumienia,
- określenie lokalizacji punktów pomiarowych właściwych dla poszczególnych instalacji,
- zobowiązanie każdej ze stron porozumienia do montażu urządzeń uniemożliwiających przekroczenie mocy przyłączeniowej,
- oświadczenie każdej ze stron porozumienia o przyjęciu wraz z pozostałymi stronami porozumienia solidarnej odpowiedzialności wobec operatora systemu elektroenergetycznego z tytułu przekroczenia mocy przyłączeniowej.
Ustawa przyznaje również nowe narzędzia operatorom systemu elektroenergetycznego, pozwalające na efektywne nadzorowanie realizacji przez podmioty przyłączone w jednym miejscu przyłączenia ich zobowiązań:
- opłata za przekroczenie mocy przyłączeniowej – operator systemu elektroenergetycznego właściwy dla miejsca przyłączenia pobiera opłaty za przekroczenie mocy przyłączeniowej przez wytwórcę w wysokości odpowiadającej opłacie za nielegalny pobór energii elektrycznej względem nadmiarowej energii elektrycznej, która została przez wytwórcę wprowadzona do sieci w wyniku przekroczenia;
- prawo do wstrzymania wprowadzania energii elektrycznej do sieci – w przypadku przekroczenia mocy przyłączeniowej przez wytwórcę operator systemu elektroenergetycznego właściwy dla miejsca przyłączenia może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu przez tego wytwórcę energii elektrycznej do sieci albo całkowicie wstrzymać dostarczanie energii elektrycznej do sieci bez wypłaty rekompensat oraz bez ponoszenia odpowiedzialności za skutki tych ograniczeń albo odłączenia; wznowienie dostarczania energii elektrycznej następuje po wdrożeniu przez wytwórcę wskazanego przez operatora sposobu zabezpieczenia zdolności technicznych do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej.
Ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia. Obecnie oczekuje podpisu Prezydenta RP.
