2 lutego Rada Ministrów zatwierdziła „Politykę energetyczną Polski do 2040 r.”. „To nowa ważna data dla polskiego sektora paliwowo-energetycznego. Po 12 latach od ustanowienia poprzedniej polityki przyjęto nowy dokument strategiczny, wyznaczający kierunki rozwoju tego sektora”1 – podkreślił minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka.
Analizując ramy transformacji energetycznej w Polsce, w tym filary PEP2040, cele szczegółowe oraz działania i projekty strategiczne, możemy wyznaczyć kierunki, w jakich zmierzać będzie sektor przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej.
Filarami ,,Polityki energetycznej Polski do 2040 roku’’ są:
- I – sprawiedliwa transformacja;
- II – zeroemisyjny system energetyczny;
- III – dobra jakość powietrza.
Sprawiedliwa transformacja to taka, która „nie zostawi nikogo z tyłu”, a przede wszystkim pozwoli na zapewnienie możliwości rozwoju tym regionom i ich mieszkańcom, którzy zostaną najbardziej dotknięci transformacją energetyczną i skierowaniem energetyki ku źródłom niskoemisyjnym, czyli przede wszystkim terenom węglowym. Jest to niezbędne dla realizacji celów i projektów II filaru – zmniejszenia emisyjności sektora energetycznego, tj. wdrożenia energetyki jądrowej i wiatrowej na morzu oraz zwiększenia roli energetyki rozproszonej i obywatelskiej. Kontynuacja tych działań ma służyć długofalowo poprawie jakości powietrza, a towarzyszyć im będą inne inicjatywy, takie jak rozwój elektromobilności, transformacja sektora ciepłowniczego i wykorzystanie lokalnych źródeł energii. Do 2040 roku potrzeby cieplne wszystkich gospodarstw domowych mają być pokrywane przez ciepło systemowe oraz przez zero- lub niskoemisyjne źródła indywidualne. Przewiduje się odejście od spalania węgla w gospodarstwach domowych w miastach do 2030, na wsiach do 2040, przy jednoczesnym utrzymaniu możliwości wykorzystania paliwa bezdymnego do 2040 roku.
Rozbudowa sieci
Z punktu widzenia realizacji celów i programów ,,Polityki energetycznej Polski’’ przez operatorów systemów elektroenergetycznych, kluczowym jest ,,Cel szczegółowy 2 – Rozbudowa infrastruktury wytwórczej i sieciowej energii elektrycznej’’, w ramach którego przewidziano dwa projekty strategiczne: projekt związany z rynkiem mocy i drugi z wdrożeniem inteligentnych sieci.
Dostrzeżono, że tylko sprawna i wystarczająco rozbudowana infrastruktura zapewni bezpieczeństwo dostaw energii. Podkreślono również priorytetową rolę rozwoju infrastruktury sieciowej i technologii magazynowania energii dla zwiększenia udziału energii z odnawialnych źródeł w bilansie energetycznym. Poziom energii z OZE w strukturze krajowego zużycia energii elektrycznej netto ma wynieść nie mniej niż 32 proc. w 2030 roku, przede wszystkim dzięki rozwojowi fotowoltaiki oraz morskich farm wiatrowych. W 2033 roku ma zostać wdrożona energetyka jądrowa (łącznie sześć bloków jądrowych o mocy całkowitej 6-9 GW), która także wpłynie na redukcję emisji zanieczyszczeń z sektora, a jednocześnie będzie stabilizowała system elektroenergetyczny jako źródło niezależne od warunków atmosferycznych oraz zmiennej i nie w pełni przewidywalnej energii z wiatru czy słońca. Rozwój infrastruktury przesyłowej pozwoli na wyprowadzenie mocy z tych źródeł i zwiększenie możliwości wymiany transgranicznej. Natomiast wzrost udziału sieci kablowych w stosunku do sieci napowietrznych oraz odtworzenie sieci wpłyną na poprawę jakości dostaw do odbiorców końcowych. Inwestycje w sieci dystrybucyjne wzmocnią je, umożliwiając transport energii ze źródeł rozproszonych i stopniowe przekształcanie sieci jednokierunkowej w aktywną sieć dwukierunkową.
Ponadto kontynuowane będzie wdrażanie inteligentnych sieci elektroenergetycznych, w tym instalacji liczników zdalnego odczytu według harmonogramu już zaproponowanego w projekcie nowelizacji Prawa energetycznego, w celu integracji procesów i zachowań użytkowników rynku energii. Dla poprawy sprawności działania w sytuacjach awaryjnych wdrożony zostanie cyfrowy system łączności między operatorami systemów dystrybucyjnych – wraz z wyposażeniem infrastruktury w urządzenia sterowania i automatycznej rekonfiguracji – głównie w sieciach średnich napięć. Przewiduje się także wyposażenie systemów i linii SN oraz nn w urządzenia diagnostyki i analizy pracy sieci.
Za istotne uznano takie aspekty rozwoju sieci elektroenergetycznych jak potrzebę wdrażania innowacji – w tym prowadzenia badań i rozwój czy pozyskiwanie środków na ich realizację – oraz zapewnienie cyberbezpieczeństwa sieci, zwłaszcza w sytuacji wyposażania jej w elementy zdalnego sterowania i zbierania danych na coraz większą skalę.
Obok zagwarantowania pewności dostaw energii elektrycznej, co zapewnić ma wdrożony już rynek mocy, struktura mocy wytwórczych musi również uwzględniać potrzeby elastyczności systemu elektroenergetycznego. W omawianym dokumencie wskazano zatem, że konieczne jest większe zróżnicowanie technologiczne, wykorzystanie potencjału odpowiedzi odbiorców (DSR) oraz innych usług, które mogą zapewnić większą elastyczność sieci. Jest to zgodne z duchem unijnej dyrektywy rynkowej z 2019 roku, stanowiącej o możliwości udzielania przez OSD zamówień na usługi elastyczności w sieciach dystrybucyjnych. Elastyczność sieci rozpatruje się w ścisłym związku z rozwojem technologii magazynowania energii, w tym także mniejszych, przydomowych magazynów. Pozwolą one na gromadzenie nadmiaru energii elektrycznej i jej wykorzystanie w późniejszym czasie. Będzie to remedium na przerwy w zasilaniu i alternatywa dla wirtualnego magazynowania energii w sieci poprzez rozliczenie energii wprowadzonej i pobranej opustem w zbilansowaniu rocznym. Co istotne, dostrzeżono w dokumencie, że w celu skutecznej realizacji zadań inwestycyjnych o strukturze liniowej w sieci dystrybucyjnej konieczne jest także wprowadzenie regulacji prawnych ułatwiających pozyskanie praw do dysponowania nieruchomością na cele budowlane dla infrastruktury elektroenergetycznej.
Rozwój rynków energii
W ramach ,,Celu szczegółowego 4 – Rozwój rynków energii’’, OSD także przypisano określone zadania, polegające m.in. na umożliwieniu odbiorcom aktywnego uczestnictwa w rynku energii poprzez np. udział w DSR oraz uporządkowanie generalnych umów dystrybucji. Zapewniono, że dla rozwoju sieci rozwijane i pozyskiwane będą określone usługi, takie jak m.in. DSR oraz usługi systemowe oraz zagwarantowana zostanie możliwość tworzenia lokalnych obszarów bilansowania – co już znajduje odzwierciedlenie w pracach resortu klimatu i środowiska. Dla wzmocnienie pozycji konsumenta energii elektrycznej poszerzona będzie polityka informacyjna, a do 2028 roku 80 proc. Gospodarstw domowych wyposaży się w liczniki zdalnego odczytu.
Operatorzy a rozwój OZE
OSD oraz OSP także pełnią i będą pełnili znaczącą rolę w rozwoju odnawialnych źródeł energii (,,Cel szczegółowy 6’’) poprzez rozwój sieci i przystosowanie ich do odbioru energii z rosnącej liczby źródeł rozproszonych oraz z morskich farm wiatrowych. Już w grudniu ubiegłego roku Sejm uchwalił ustawę o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, określającą m.in. zasady i warunki wsparcia, przygotowania oraz realizacji inwestycji, zasady rozporządzania zespołem urządzeń służących do wyprowadzenia mocy i morską farmą wiatrową. Spodziewany jest też dalszy wzrost liczby mikroinstalacji – program rządowego dofinansowania ,,Mój prąd’’ odniósł ogromny sukces i zapowiadana jest druga edycja wsparcia dla prosumentów. Rozwijać się będą usługi magazynowania energii, DSR oraz wzrastać ma znaczenie klastrów energii i spółdzielni energetycznych, a także obywatelskich społeczności energetycznych, jeśli zostaną zaimplementowane do prawa krajowego jako odrębne podmioty. W omawianym Dokumencie przewiduje się do 2030 roku około pięciokrotny wzrost liczby prosumentów i zwiększenie do 300 liczby obszarów zrównoważonych energetycznie na poziomie lokalnym.
Lepsze powietrze
W aspekcie ogólnospołecznym warto zwrócić uwagę także na „Cel szczegółowy 8 – Poprawa efektywności energetycznej”. Termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz zapewnienie efektywnego i ekologicznego dostępu do ciepła pozwolą na ograniczenie problemu niskiej emisji, czyli spalania złej jakości węgla i odpadów w gospodarstwach domowych, niewłaściwej obsługi instalacji czy spalania węgla w lokalnych ciepłowniach o słabej sprawności. Podejmowane działania mają wpłynąć także na zmniejszenie ubóstwa energetycznego o 30 proc., tj. do poziomu maksymalnie 6 proc. Gospodarstw domowych, w 2030 roku.
To niezwykle ważne szczególnie w dobie obecnych zmagań z pandemią koronawirusa na całym świecie. Sytuacja kryzysowa uwidoczniła istotną rolę energetyki, w tym bezpieczeństwa energetycznego, dla funkcjonowania gospodarki. Sektor borykał się z jednej strony z obniżonym zapotrzebowaniem na energię elektryczną wynikającym z czasowego zamrożenia niektórych branż, a z drugiej będzie pełnił doniosłą rolę i stanie przed szeregiem wyzwań związanych m.in. z odbudową gospodarki nadwyrężonej przez skutki epidemii. Jak podkreślono w ,,Polityce energetycznej Polski’’, ,,istotne, aby decyzje inwestycyjne były podejmowane uwzględniając aspekt zielonej i niskoemisyjnej odbudowy gospodarczej. Działania związane z odbudową po pandemii mają na celu nadanie szybkiego i skutecznego impulsu wzrostowego oraz stworzeniu nowych możliwości dla krajowej gospodarki. Oprócz narzędzi osłonowych i działań mobilizujących krajowe środki publiczne, wykorzystane zostanie wsparcie unijne”. I takie słowa, oprócz twardych danych i celów, niosą wsparcie i nadzieję.
Źródło:
https://www.gov.pl/web/klimat/polityka-energetyczna-polski
