Rozmowa z Arturem Soboniem, sekretarzem stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych, pełnomocnikiem rządu ds. transformacji spółek energetycznych i górnictwa węglowego.
Jak widzi Pan swoją rolę jako Pełnomocnika Rządu ds. transformacji energetycznej i górnictwa? Jakie są najważniejsze zadania stojące przed Panem w tym obszarze (ze szczególnym uwzględnieniem przygotowania i realizacji koncepcji transformacji energetycznej)?
Powołanie Pełnomocnika Rządu ds. transformacji energetycznej i górnictwa miało na celu poprawę koordynacji działań w obszarze działalności spółek energetycznych i sektora górnictwa węglowego na poziomie struktur rządowych, a tym samym przyspieszenie działań w przedmiotowym obszarze. Przyjmując nominację na to stanowisko miałem świadomość wyzwań, z którymi będę się musiał zmierzyć. Jako swój podstawowy cel mogę wskazać przeprowadzenie procesu transformacji sektora w sposób pozwalający na zachowanie miejsc pracy przy osiągnięciu parametrów niskoemisyjnej gospodarki.
Na transformację trzeba spojrzeć szerzej i nałożyć na sektory obraz gospodarki jako całości, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii społecznych. To właśnie kwestie społeczne stanowią najistotniejszy obszar, który wymaga szczególnej uwagi.
Biorąc pod uwagę zaangażowanie wszystkich podmiotów objętych tym procesem, w tym również konstruktywną postawę partnerów społecznych uważam, iż jesteśmy w stanie wspólnie zrealizować ten trudny cel bez decyzji skutkujących dramatycznymi skutkami dla pracowników. Poprzez zaplanowane działania i stopniowo wprowadzane zmiany w założonym horyzoncie czasowym możliwe jest osiągnięcie wyznaczonych celów.
Na kierunki rozwoju energetyki w Polsce istotny wpływ mają regulacje UE, w szczególności te dotyczące gospodarki niskoemisyjnej. Jakie zadania stoją przed Polską w związku z dużym wzrostem udziału odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym? Jak równoważyć interesy górnictwa i rozwoju niewęglowych źródeł, także w kontekście rozbudowy infrastruktury przyłączeniowej na potrzeby mikroinstalacji?
Widoczne obecnie trendy europejskie i światowe związane z redukcją gazów cieplarnianych z pewnością wpłyną na kierunki rozwoju polskiej energetyki. Poszczególne sektory, które będą podlegać transformacji nie mogą funkcjonować w oderwaniu od siebie. Wszystkie działania i polityki, które będą przygotowywane w najbliższym czasie muszą być przede wszystkim spójne ze sobą, uwzględniać wzajemne synergie i wspólny cel, który chcemy osiągnąć.
Nasze spółki obecnie są zaangażowane w szereg projektów rozwojowych, które dotyczą m.in. technologii magazynowania energii, paliw alternatywnych oraz technologii wodorowych. Liczę, że te projekty zakończą się pozytywnymi rezultatami i to polskie spółki będą dysponowały technologiami, które pozwolą z optymizmem spoglądać w przyszłość. Odnośnie kwestii dotyczących górnictwa uważam, że poprzez stopniowe wprowadzanie zmian będzie miało ono szansę na odpowiednie dostosowanie się do warunków rynkowych przy zabezpieczeniu praw pracowników.
W związku z wdrażaniem pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”, spółki energetyczne czeka sporo wyzwań – m.in. w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej, odnawialnych źródeł energii, energetyki rozproszonej, elektromobilności. Jakie Pana zdaniem są najważniejsze zadania dla operatorów systemów elektroenergetycznych w związku z ich rosnącą rolą w nowym modelu rynku energii i zwiększoną aktywnością odbiorców?
W związku z dynamicznymi zmianami zachodzącymi na rynku energii, w tym istotnym rozwojem źródeł rozporoszonych, będziemy musieli reagować na zmieniającą się jego strukturę. Aby osiągnąć założone cele każdy element rynku będzie miał do spełnienia określoną rolę. Operatorzy systemów elektroenergetycznych również wnikliwie analizują zmiany zachodzące w ich otoczeniu i są gotowi na właściwe wypełnienie zadań przed nimi stojących. Istotne jest aby polskie podmioty były przygotowane na wyzwania, które stoją przed nimi i potraktowały te wyzwania jako szansę na budowę nowych, innowacyjnych rozwiązań.
W świetle niedawno ogłoszonej „Polityki Energetycznej do 2040 r.” – czy przewiduje Pan zmiany w dotychczasowym modelu funkcjonowaniu OSD na rynku energii elektrycznej?
Rosnący udział OZE, zwiększająca się liczba prosumentów, popularyzacja klastrów energii, spółdzielni energetycznych wymaga dostosowania systemów dystrybucyjnych do trendu decentralizacji wytwarzania i wzrostu roli lokalnego wymiaru energetyki. Wyzwaniem jest także rozwój elektromobilności, który generuje potrzebę zapewnienia możliwości przyłączania do sieci punktów ładowania samochodów elektrycznych. Dla zapewniania warunków rozwoju systemu inwestycje prowadzone w systemach dystrybucyjnych będą przyczyniać się do stopniowego przekształcania sieci pasywnej (jednokierunkowej) w sieć aktywną (dwukierunkową). Z tego względu kluczową rolę w zarządzaniu rosnącą ilością energii odegrają sieci dystrybucyjne.. Stałe nakłady i inwestycje doprowadzą do stworzenia inteligentnej sieci. Pozwoli zintegrować zachowania i działania wszystkich przyłączonych do niej użytkowników – wytwórców, odbiorców i prosumentów energii odnawialnej. Dlatego też, rozwój sieci dystrybucyjnej powinien być powiązany ze stopniowym wprowadzaniem rozwiązań typu smart grid.
Aby zrealizować wyzwania stojące przed operatorami systemów energetycznych,
w tym w szczególności te związane z rozwojem OZE i elektromobilności, potrzebne są duże środki na inwestycje w infrastrukturę energetyczną oraz mechanizmy kompensacji niestabilnych źródeł energii. Jaki jest aktualny status prac nad programem „Connecting Europe Facility”? Czy możliwe będzie także finansowanie w ramach tego lub innych funduszy UE inwestycji w dystrybucyjną infrastrukturę energetyczną, np. na potrzeby rozwoju, elektromobilności, OZE czy prosumentów?
Mam świadomość, iż koszty finansowe transformacji sektora energetycznego w Polsce będą znaczne. Nie chce w tej chwili operować kwotami ponieważ zależą one od przyjętych założeń. Moim celem jest uświadomienie instytucjom europejskim uwarunkowań polskiego rynku energetycznego przede wszystkim w zakresie aktualnej struktury wytwarzania energii z węgla. Polska ma przed sobą większe wyzwania transformacyjne związane z miksem energetycznym opartym nadal w większości na węglu oraz mniejsze możliwości finansowe, niż bogatsze państwa członkowskie UE, które mogą sobie pozwolić na wcześniejsze deklaracje neutralności klimatycznej. Brakuje również wystarczających mechanizmów wsparcia na poziomie unijnym aby zapewnić przyspieszoną transformację energetyczną. Z tego względu Polska od samego początku zabiegała o zwiększenie niezbędnego wsparcia dla państw o podobnej do Polski sytuacji, w celu przyspieszenia i dokonania transformacji. W mojej ocenie zrozumienie tych uwarunkowań przez UE powinno wiązać się z odpowiednim wsparciem finansowym. Jednocześnie analizujemy inne możliwości wsparcia inwestycji niż fundusze europejskie. Należy pamiętać, iż odpowiednia polityka inwestycyjna może umożliwić osiągnięcie dodatkowych celów takich jak powrót na ścieżkę rozwoju gospodarczego po epidemii COVID – 19.
PTPiREE współpracuje z resortem na wielu płaszczyznach, między innym podczas wypracowywania modelu rynku, regulacji i dokumentów strategicznych dla branży i gospodarki, przedstawiając propozycje i uwagi podsektora. Jaką rolę widzi Pan Minister dla takich stowarzyszeń branżowych jak PTPiREE?
Doceniam, iż stowarzyszenia branżowe aktywnie włączyły się w projekt transformacji polskiego sektora energetycznego przedstawiając propozycje rozwiązań i regulacji. Uważam, iż nasza wspólna praca będzie skutkowała wypracowaniem ścieżki modernizacji sektora akceptowanej przez wszystkich interesariuszy.
Rozmawiała: Olga Fasiecka
