Wywiad z prezesem PTPiREE Radosławem Pobolem.
W styczniu został Pan wybrany na stanowisko prezesa zarządu PTPiREE. Gratulujemy objęcia tej funkcji.
Dziękuję bardzo. Jest to dla mnie ważny wybór. Reprezentowanie organizacji branżowej, która pełni ważną rolę w zakresie działań sektora elektroenergetycznego, jest odpowiedzialną funkcją. Działalność operatorów systemów elektroenergetycznych jest kluczowa w procesie transformacji energetycznej i tym samym istotna jest rola PTPiREE jako podmiotu, który wspiera swoich członków w realizacji zadań ważnych z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, wspierania rozwoju energetyki rozproszonej oraz wypracowywania wspólnych rozwiązań dla sektora.
Mijający rok, podobnie jak poprzednie, był czasem intensywnej pracy dla branży elektroenergetycznej. Podejmowała ona wiele inicjatyw, które służą celom transformacji energetycznej, tj. wdrażaniu założeń Zielonego Ładu, zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Jak transformacja energetyczna będzie wpływała w najbliższych latach na działania operatorów elektroenergetycznych?
Sektor operatorów systemów elektroenergetycznych niewątpliwie jest podstawowym elementem transformacji energetycznej. Zmiany, które zaszły w ostatnich latach pokazują jak dynamicznie zmienia się branża. Na przykład, na koniec 2021 roku było około 854 tys. mikroinstalacji przyłączanych do sieci dystrybucyjnych, o łącznej mocy około 6 GW, podczas gdy na koniec 2022 roku było ich już ponad 1,21 mln, o mocy ponad 9,25 GW.
Sieci dystrybucyjne zaczynają pełnić rolę moderatorów rynku energii, stąd nowe obowiązki i zadania OSD to m.in. wspieranie rozwoju rynku, zwłaszcza rynków lokalnych, i prowadzenie ruchu oraz zarządzanie siecią dystrybucyjną przy dynamicznie rosnącym udziale energii ze źródeł odnawialnych. Niezbędne jest cały czas tworzenie potencjału przyłączenia nowych odbiorców, wprowadzanie usług elastyczności rozproszonych źródeł energii, jak też aktywizacja i integracja wszystkich uczestników rynku – odbiorców oraz społeczności energetycznych. Wydajny system energetyczny opiera się na technologiach cyfrowych, z czym wiążę się instalacja na masową skalę liczników zdalnego odczytu, rozwój inteligentnych sieci, współpraca z operatorem systemu przesyłowego w ramach CSIRE czy też np. wdrażanie infrastruktury informatycznej z zakresu cyberbezpieczeństwa.
Rozwój odnawialnych źródeł energii powoduje potrzebę, ale i rodzi oczekiwania ze strony uczestników rynku w zakresie zmiany przepisów prawa związanych z przyłączaniem źródeł i rozwojem sieci. Jakie inicjatywy są obecnie podejmowane w tej kwestii?
Proces zmian przepisów w zakresie odnawialnych źródeł energii jest niezwykle dynamiczny. W ostatnim czasie przy okazji uchwalania ustaw zamrażających ceny i stawki nośników energii wprowadzono zmianę ułatwiającą przyłączanie mikroinstalacji wyposażonych w magazyny energii elektrycznej. Pod pewnymi warunkami, w przypadku kiedy moc magazynu jest nie większa niż moc przyłączeniowa mikroinstalacji, nie sumuje się mocy tych instalacji, co ułatwia przyłączenie instalacji wyposażonych w magazyny. Ponadto uszczegółowiono przepisy dotyczące tzw. przyłączeń komercyjnych, umożliwiające partycypowanie inwestora zewnętrznego w rozwój sieci elektroenergetycznej na potrzeby przyłączenia OZE i tym samym szybszą możliwość przyłączenia źródła do sieci. Branża czeka także na szersze zmiany ustawy o odnawialnych źródłach energii i ustawy Prawo energetyczne, w tym m.in. rozwiązania dla tzw. cable poolingu i linii bezpośrednich. Dla sektora dystrybucji niezwykle istotny i oczekiwany jest projekt zmian w tzw. specustawie przesyłowej, tj. ustawie o realizacji strategicznych inwestycji w sieci przesyłowe, która ma objąć także określone inwestycje OSD w sieci 110 kV (określone jako inwestycje towarzyszące inwestycjom w sieci przesyłowe) oraz wybrane ułatwienia dla inwestycji w sieci niższych napięć. Niewątpliwie i te zmiany – jako mające na celu usprawnienie procesu inwestycyjnego – przysłużą się także dynamicznemu rozwojowi branży OZE.
W grudniu 2022 roku zatwierdzono taryfy OSD na 2023 rok, uwzględniające mechanizmy ochronne dla odbiorców, tj. zamrożenie stawek dystrybucyjnych dla odbiorców uprawnionych na poziomie 2022 roku. Nie ustają jednak rozmowy z przedstawicielami Urzędu Regulacji Energetyki nad długofalowym ukształtowaniem taryf operatorów. Jakie zagadnienia są obecnie kluczowe z punktu widzenia OSD w rozmowach z URE?
Istotnie, 17 grudnia minionego roku Prezes URE wydał decyzje zatwierdzające taryfy dla dystrybucji energii elektrycznej
na rok 2023, a już w styczniu rozpoczęliśmy wspólnie z przedstawicielami regulatora rozmowy o elementach taryfy na lata kolejne. Skupiamy się na ewaluacji modelu regulacji jakościowej operatorów, która została zapowiedziana w Karcie Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki (KET). Jej przeprowadzenie przewidziano w KET do końca marca tego roku. Po siedmiu latach obowiązywania regulacji można już wyciągnąć wnioski i dokonać istotnych z punktu widzenia OSD modyfikacji. Analizujemy także sposób wyznaczania do taryfy ceny energii elektrycznej kupowanej przez OSD na potrzeby pokrycia różnicy bilansowej, który to zakup jest niezbędny w celu realizacji nałożonych na dystrybutorów obowiązków ustawowych związanych z pokryciem strat energii. Jeśli mowa jest o Karcie Efektywnej Transformacji, nie mniej istotna jest przeprowadzana obecnie aktualizacja planów rozwoju OSD w kontekście inwestycji koniecznych wskazanych w KET, z uwzględnieniem możliwości ich finansowania. Mam tu na myśli z jednej strony środki taryfowe, ale także istotne dla optymalizacji wpływu inwestycji na klientów – środki pozataryfowe, czyli fundusze pomocowe.
Otoczenie energetyki zmienia się dynamicznie, za czym powinny nadążyć inwestycje w infrastrukturę. Ich planowanie musi być długofalowe. Jak zatem powinno wyglądać finansowanie i wsparcie działań inwestycyjnych na rozwój sieci w długim czasie?
W ślad za ambitnymi planami związanymi z przemodelowaniem rynku energii powinny nadążać odpowiednie środki na inwestycje. Skalę tych potrzeb przedstawiciele OSD wyrazili we wspomnianej już Karcie Efektywnej Transformacji. Nakłady wskazane w zakresie inwestycji koniecznych w latach 2023-2025 są wyższe o 37 proc. w stosunku do nakładów objętych Planami Rozwoju 2020-2025. Operatorzy, aby rozwijać się zgodnie z zapotrzebowaniem rynku, potrzebują wsparcia organizacyjnego i prawnego, ale również finansowego. Należy zaznaczyć, że infrastrukturę elektroenergetyczną cechuje dość wysoki stopień zużycia. Największy dotyczy linii napowietrznych wysokiego napięcia. Ponad 70 proc. z nich wybudowano ponad ćwierć wieku temu. Z powodu barier prawnych i niedostatecznych środków finansowych przechodziły one jedynie niezbędne remonty. Podobne zużycie cechuje linie napowietrzne SN, choć w tym przypadku operatorzy prowadzą ich wymianę na kablowe. Proces odtworzeniowy trwa jednak powoli i nie zmienia znacząco struktury wiekowej sieci. Luka w finansowaniu dotyczy również inwestycji związanych z przyłączaniem klientów, w tym OZE, oraz wynikających z ustawowego obowiązku nałożonego na OSD, tj. instalacji liczników zdalnego odczytu.
Przy realizacji inwestycji operatorzy elektroenergetyczni korzystają również z funduszy pomocowych. W nowej perspektywie środki na realizację inwestycji w poszczególnych obszarach pochodzą m.in. z Polityki Spójności oraz z Funduszu Modernizacyjnego. Środki te w znaczącym zakresie zwiększą potencjał sieci niezbędny do budowy gospodarki niskoemisyjnej. Będą one jednak w stanie pokryć jedynie część inwestycji OSD. Dla przyspieszenia procesu przechodzenia w gospodarkę niskoemisyjną, istotna dla sektora byłaby możliwość pozyskania wsparcia finansowego w ramach REPowerEU, Krajowego Planu Odbudowy oraz z innych źródeł.
Należy przede wszystkim w najbliższych latach przeznaczyć znaczne nakłady na rozbudowę i modernizację całej sieci elektroenergetycznych na obszarze kraju, co jest obecnie utrudnione chociażby ze względu na rosnące koszty usług budowlanych i w niektórych przypadkach ograniczony dostęp do materiałów.
W ramach PTPiREE współpraca operatorów elektroenergetycznych przebiega na wielu płaszczyznach, m.in. z udziałem przedstawicieli ministerstw, URE i innych instytucji. Jakie zadania w najbliższym czasie uważa Pan za najważniejsze do realizacji wspólnie z innymi operatorami w ramach Towarzystwa?
Współpraca z innymi podmiotami, które współtworzą rynek energii, stanowi istotną część działalności PTPiREE. W ten sposób tworzona jest płaszczyzna, na której możemy dyskutować o problematycznych kwestiach i znajdować wspólne rozwiązania. Aktywne uczestnictwo w tym procesie służy zarówno branży, jak też wszystkim uczestnikom rynku energii. Stowarzyszenie nadal będzie współpracowało z ministerstwami, podmiotami działającymi na rynku energii, Urzędem Regulacji Energetyki oraz innymi organami administracji. Aktualne wciąż są zagadnienia związane m.in. z pozyskiwaniem funduszy dla sektora, ze zwiększeniem mocy przyłączeniowych, zwiększeniem elastyczności sieci i jej automatyzacją.
Poprawa pewności zasilania oraz efektywności i elastyczności działania systemu elektroenergetycznego przyniesie wymierne korzyści w postaci ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz stworzy potencjał do rozwoju gospodarczego. Jest to szczególnie ważne w świetle zagrożeń związanych z wojną w Ukrainie oraz nowej organizacji funkcjonowania rynku energii elektrycznej.
Dziękuję za rozmowę.
