PARAGRAF W SIECI

Zmiany w ustawie o OZE Bieżące prace legislacyjne skutkują uchwaleniem wielu kluczowych zmian dotyczących działalności operatorów systemów elektroenergetycznych. Status prac jest przedstawiony w raporcie z działań legislacyjnych, a zasadnicze zmiany ustawy – Prawo energetyczne, nowości w specustawie przesyłowej oraz zmiany w zakresie lokalizowania źródeł, omówiono w poprzednich ,,Paragrafach w sieci’’. Kolejną obszerną nowelizacją, będącą na końcowym etapie prac, jest zmiana w ustawie o odnawialnych źródłach energii (druk rządowy UC99). Wprowadza ona nowe definicje, takie jak m.in.:

• biometanu, czyli gazu uzyskanego z biogazu, biogazu rolniczego lub wodoru odnawialnego, poddanego procesowi oczyszczenia, wprowadzanego do sieci gazowej lub transportowanego w postaci sprężonej albo skroplonej środkami transportu innymi niż sieci gazowe, lub wykorzystanego do tankowania pojazdów silnikowych bez konieczności jego transportu;
• chłodu, definiowanego jako energia cieplna zawarta w wodzie lodowej lub w innych jej nośnikach powodujących obniżanie temperatury danego obiektu;
• energia otoczenia, czyli naturalnie występująca energia termiczna i energia skumulowana w środowisku o określonych granicach, która może znajdować się w wodach powierzchniowych, w ściekach lub w powietrzu, z wyłączeniem powietrza wylotowego;
• wodór odnawialny, rozumiany jako wodór wytworzony z odnawialnych źródeł energii w instalacji odnawialnego źródła energii, przy czym przez wytwarzanie wodoru odnawialnego należy rozumieć również uzyskanie wodoru odnawialnego w procesie elektrolizy.

Jednocześnie istotnej zmianie podlega znaczenie niektórych pojęć, już występujących w ustawie, jak np.:

• hybrydowa instalacja odnawialnego źródła energii, definiowana jako wyodrębniony zespół urządzeń opisanych przez dane techniczne i handlowe, w którym stopień wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej w ciągu roku stanowi stosunek ilości MWh wytworzonej energii elektrycznej na każdy MW mocy przyłączeniowej, przyłączonych do sieci elektroenergetycznej w jednym miejscu przyłączenia, wytwarzający energię elektryczną w tych urządzeniach wyłącznie z odnawialnych źródeł energii różniących się rodzajem oraz charakterystyką dyspozycyjności wytwarzanej energii elektrycznej, oraz spełniający następujące warunki:
  • a) żadne z urządzeń wytwórczych nie ma mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 80 proc. łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej tego zespołu,
  • b) wyprowadzenie mocy z urządzeń wchodzących w skład tego zespołu do sieci elektroenergetycznej następuje przez urządzenie łączące ten zespół z siecią elektroenergetyczną, służące do transformacji energii do warunków niezbędnych do jej wprowadzenia do tej sieci,
  • c) zespół ten obejmuje magazyn energii służący do magazynowania energii elektrycznej pochodzącej z urządzeń wytwórczych wchodzących w skład tego zespołu, przy czym udział energii pochodzącej z tych urządzeń prowadzonej do sieci elektroenergetycznej za pośrednictwem magazynu energii elektrycznej w łącznym wolumenie energii wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej wynosi nie mniej niż 5 proc. na rok, do czego nie wlicza się energii elektrycznej pobranej z sieci;
• klaster energii rozumiany po nowelizacji jako porozumienie, którego przedmiotem jest współpraca w zakresie wytwarzania, magazynowania, równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji energii elektrycznej lub paliw lub obrotu nimi, lub w zakresie wytwarzania, magazynowania, równoważenia zapotrzebowania, przesyłania lub dystrybucji ciepła, lub obrotu ciepłem, w celu zapewnienia jego stronom korzyści gospodarczych, społecznych lub środowiskowych lub zwiększenia elastyczności systemu elektroenergetycznego, którego stroną jest co najmniej:
• jednostka samorządu terytorialnego lub:
  • spółka kapitałowa utworzona na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 roku o gospodarce komunalnej przez jednostkę samorządu terytorialnego z siedzibą na obszarze działania klastra energii lub
  • spółka kapitałowa, której udział w kapitale zakładowym spółki, o której mowa w lit. b, jest większy niż 50 proc. lub przekracza 50 proc. liczby udziałów lub akcji;
  • spółdzielnia energetyczna, przez którą rozumie się spółdzielnię w rozumieniu Prawa spółdzielczego albo spółdzielnię rolników w rozumieniu ustawy o spółdzielniach rolników, których przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub biogazu rolniczego, lub biometanu, lub ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii, obrót nimi lub ich magazynowanie, dokonywane w ramach działalności prowadzonej wyłącznie na rzecz tych spółdzielni oraz ich członków.

Poza definicjami, wprowadza się także nowe rozwiązania dla klastrów energii, w szczególności szczegółowe zasady rozliczeń, a także zmiany w przepisach dotyczących współpracy i rozliczeń ze spółdzielniami energetycznymi.

Szczególnie warto zwrócić uwagę na nowe, obszerne regulacje dotyczące klastrów; wprowadzono bowiem elementy istotne porozumienia tworzącego klaster, które winno być sporządzone w formie pisemnej pod rygorem nieważności i zawierać postanowienia określające:

1. prawa i obowiązki stron tego porozumienia, zwanych „członkami klastra energii”,
2. zakres przedmiotowy współpracy w ramach klastra energii,
3. koordynatora klastra energii oraz jego prawa i obowiązki,
4. obszar działalności w ramach klastra energii, ze wskazaniem punktów poboru energii i punktów jej wprowadzania do sieci przez członków klastra energii,
5. czas trwania tego porozumienia i zasady jego rozwiązywania,
6. upoważnienie koordynatora klastra energii do dostępu do informacji rynku energii i danych pomiarowych dotyczących każdego członka klastra energii.

Pozostawia się przy tym dla działania klastra obszar powiatu lub pięciu sąsiadujących ze sobą gmin, przy czym członkami klastra energii mogą być podmioty przyłączone do sieci dystrybucyjnej tego samego OSD o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV.

Prezes URE prowadzi rejestr klastrów energii, który jest jawny i dostępny na stronie BIP URE. Wpis do rejestru następuje na wniosek koordynatora klastra, a sam wpis ma kluczowe znaczenie dla możliwości skorzystania z preferencyjnych form rozliczeń.

Wraz z możliwością pozyskania upustów, trzeba będzie jednak prowadzić nową sprawozdawczość, tj. przedkładać Prezesowi URE do 30 czerwca roczne sprawozdanie zawierające:

1. 1.ilość energii:
   • wytworzonej łącznie przez członków klastra energii, w tym ilość energii wytworzonej z odnawialnych źródeł energii,
   • w stosunku do której zastosowano zasady preferencyjnych rozliczeń j.w., w podziale na członków klastra energii;
2. łączną moc zainstalowaną instalacji odnawialnego źródła energii, jednostek wytwórczych i magazynów energii, należących do członków klastra energii.

OSD będą miały także obowiązek zawarcia nowych albo zmiany dotychczasowych umów o świadczenie usług dystrybucji ze wszystkimi członkami klastra energii w celu uwzględnienia w tych umowach postanowień określających zasady:

• rozliczeń świadczonych usług dystrybucji,
• świadczenia usług dystrybucji – w przypadku ustania członkostwa w klastrze energii,

a także zainstalowania LZO każdemu z członków klastra energii, który nie jest prosumentem energii odnawialnej lub wytwórcą, przyłączonemu do jego sieci, dla wszystkich punktów poboru energii wskazanych w porozumieniu klastrowym. Gdyby OSD nie był w stanie zainstalować LZO w wymaganych ilościach, może zainstalować inny układ pomiarowo-rozliczeniowy, który umożliwi dokonywanie rozliczeń według systemu upustów.

Podobnie rozliczenie ze spółdzielnią energetyczną na preferencyjnych zasadach, polegających na tym, że od ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach odnawialnych źródeł energii spółdzielni energetycznej, a następnie zużytej przez wszystkich odbiorców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej, w tym ilości energii elektrycznej rozliczonej net meteringiem, wytwórca i odbiorca energii elektrycznej, będący członkami tej spółdzielni energetycznej:

1. nie uiszczają na rzecz sprzedawcy opłat z tytułu jej rozliczenia,
2. opłaty za świadczenie usług dystrybucji, których wysokość zależy od ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach odnawialnego źródła energii spółdzielni energetycznej i wprowadzonej do sieci, a następnie pobranej przez wszystkich wytwórców i odbiorców, będących członkami tej spółdzielni energetycznej, w tym ilości energii elektrycznej rozliczonej net meteringiem, uiszczają do wysokości wynikającej z wartości energii elektrycznej (określonej na podstawie średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale ogłoszonej przez Prezesa URE), a należności z tego tytułu na rzecz OSD przekazuje sprzedawca.

W nowelizacji znalazły się też przepisy dotyczące możliwości skorzystania z odrębnego rozliczenia przez prosumentów w budynkach wielolokalowych, czyli tzw. prosumentów lokatorskich. Na wniosek prosumenta energii odnawialnej wytwarzającego energię elektryczną w mikroinstalacji przyłączonej za układem pomiarowo-rozliczeniowym części wspólnej budynku wielolokalowego o przeważającej funkcji mieszkalnej o mocy nie większej niż moc przyłączeniowa tego całego budynku, w tym jego części wspólnej i części składającej się z indywidualnych lokali, i umiejscowionej na tym budynku, kwota środków stanowiąca depozyt prosumencki jest przekazywana na wskazany rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na koniec danego okresu rozliczeniowego. Sprzedawca, po uprzednim otrzymaniu takiego wniosku prosumenta, rozlicza depozyt prosumencki najpóźniej od drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Środki depozytu prosumenckiego przeznaczane będą wyłącznie na rozliczenie przez prosumenta energii odnawialnej, zobowiązań z tytułu zakupu energii elektrycznej lub na obniżenie opłat związanych z lokalami mieszkalnymi w budynku wielolokalowym, lub innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta energii odnawialnej.

Zmiany w zamrożeniu cen

Na końcowym etapie prac legislacyjnych jest ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z nowelą, zamrożenie cen energii elektrycznej dla odbiorcy w gospodarstwie domowym ma zostać podwyższone z wolumenu 2 MWh do 3 MWh rocznie, a dla odbiorców o szczególnych uprawnieniach (prowadzących gospodarstwo rolne lub posiadających Kartę Dużej Rodziny) – z 3 MWh do 4 MWh rocznie. Z kolei odbiorcy mający orzeczenie o niepełnosprawności, mogą liczyć na podniesienie limitu z 2,6 do 3,6 MWh rocznie. Dla odbiorców uprawnionych (powyżej limitu oraz podmiotów określonych ustawą) obniża się jednocześnie cenę energii elektrycznej – z 785 zł/MWh do 693 zł/MWh.

Wprowadzone też zostaną szczegółowe zasady dotyczące naliczania i przekazywania tzw. opłaty solidarnościowej na Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny, o którym mowa w ustawie z dnia 28 grudnia 2018 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw oraz do którego nawiązuje ustawa z dnia 27 października 2022 roku o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku.

mec. Katarzyna Zalewska-Wojtuś, Biuro PTPiREE
mec. Przemysław Kałek, Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.k.