16 marca sieć elektroenergetyczną Ukrainy zsynchronizowano z siecią elektroenergetyczną Europy. Przedsięwzięcie rozpoczęto w 2017 roku, a przyspieszenia nabrało z powodu inwazji Rosji na Ukrainę. Proces połączenia sieci ukraińskiej z siecią Starego Kontynentu był możliwy dzięki przeprowadzonym wcześniej badaniom oraz zaangażowaniu operatorów sieci w europejskich krajach sąsiadujących.
System energetyczny Ukrainy stanowi jeden z największych systemów elektroenergetycznych w Europie. W 2020 roku wielkość wyprodukowanej energii wyniosła 149 TWh. Główny udział w całkowitej produkcji energii elektrycznej w 2020 roku miały elektrownie jądrowe – około 52 proc. Udział produkcji energii elektrycznej z elektrociepłowni wyniósł 28 proc., ze źródeł odnawialnych – 10 proc., natomiast udział gazu ziemnego w produkcji stanowił 8 proc.
W 2020 roku moc zainstalowana wyniosła 55 GW. Ponad połowa to elektrownie cieplne (52 proc). Większość z nich wykorzystuje węgiel kamienny. Na kolejnym miejscu znajdują się elektrownie jądrowe (24 proc.) oraz źródła odnawialne (22 proc.).
Ukraina zajmuje trzecie miejsce w Europie – po Francji i Rosji – pod kątem liczby elektrowni jądrowych. Eksploatowanych jest 15 bloków w czterech elektrowniach. Znaczny udział w wytwarzaniu energii elektrycznej w Ukrainie przypada na elektrownie cieplne, z których największe znajdują się we wschodniej i środkowej części kraju (m.in. Donieck, Ługańsk, Charków, Zaporoże).
W ostatnich latach coraz bardziej znaczący staje się udział odnawialnych źródeł energii. Od 2016 do 2020 roku moc zainstalowana OZE u naszych wschodnich sąsiadów wzrosła prawie czterokrotnie. Według Ministerstwa Energetyki Ukrainy produkcja energii elektrycznej z tych źródeł w 2021 wyniosła około 12 TWh, czyli o 15,3 proc. więcej niż przed rokiem.
Ukraina ma osiem wodnych elektrowni przepływowych – na rzekach Dniepr i Dniestr – oraz trzy szczytowo-pompowe. W ostatnich latach następował również rozwój elektrowni fotowoltaicznych, biogazowni i farm wiatrowych. Największe elektrownie wiatrowe oraz słoneczne znajdują się na południu kraju ze względu na sprzyjające warunki naturalne.
W 2018 roku w Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia uruchomiono dużą farmę słoneczną „Solar Chernobyl” o mocy 1 MW. Składa się ona z 3,8 tys. paneli rozmieszczonych na 1,6 ha, które produkują energię wystarczającą do zasilenia około 2 tys. gospodarstw domowych w okolicy. Elektrownia wykorzystuje istniejące linie przesyłowe połączone z tym terenem, a także korzysta z regionalnych taryf gwarantowanych, aby wytwarzać energię na obszarze, który w innym przypadku nie nadawałby się do użytku.
Zintegrowany system elektroenergetyczny i sieć przesyłowa obsługiwane są przez przedsiębiorstwo państwowe Ukrenergo. Spółka sprawuje kontrolę nad jednolitym systemem energetycznym Ukrainy, przesyła energię elektryczną, a także utrzymuje i rozwija system przesyłowy. Struktura organizacyjna Ukrenergo składa się z czterech administrowanych obszarów, w skład których wchodzi 15 regionalnych centrów utrzymania sieci.
Sieć 750 kV stanowi szkielet systemu przesyłu energii, natomiast na poziomie regionalnym dominuje sieć 330 kV. Operator przesyłowy utrzymuje 103 stacje elektroenergetyczne o napięciu 220-750 kV oraz ponad 20 tys. km linii przesyłowych (z wyłączeniem 32 stacji elektroenergetycznych i kilku linii przesyłowych zlokalizowanych na tymczasowo okupowanych terytoriach Donbasu i Krymu).
Według danych zamieszczonych na stronie stowarzyszenia operatorów systemów dystrybucyjnych Ukrainy (Association of Distribution System Operators (electricity) of Ukraine) na rynku dystrybucji energii działa 44 operatorów, którzy dostarczają energię do około 16,5 mln konsumentów. Długość linii dystrybucyjnych wynosi ponad 800 tys. km, a w systemie funkcjonuje ponad 210 tys. stacji elektroenergetycznych (z wyłączeniem okupowanych trenów Krymu, Donbasu i Ługańska).
Ataki wojsk rosyjskich na elektrownie i elektrociepłownie stanowią zagrożenie zarówno dla ludności, jak i dla środowiska. Skala zniszczeń pokaże, w jakim stopniu system energetyczny będzie wymagał odbudowy.
Opracowanie – Biuro PTPiREE
na podstawie:
www.adsoeukr.org
www.forum-energii.eu
www.eia.gov
www.euea-energyagency.org
www.ukrinform.pl
time.com/6153039/ukraines-electricity-grid-escape-russia/
www.ua.energy
