Operatorzy systemów dystrybucyjnych aktywnie pozyskują fundusze unijne na finansowanie inwestycji. Wsparcie już uzyskane w tym roku przez OSD liczone jest w setkach milionów złotych i jeszcze może wzrosnąć. W związku z ogromnymi wyzwaniami inwestycyjnymi, przed jakimi stoi sektor dystrybucji, znaczenie zapewnienia dodatkowych, pozataryfowych środków na inwestycje sieciowe, jest bardzo duże.
Operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) inwestują w ostatnich latach wielkie pieniądze.
– W 2024 roku inwestycje pięciu największych OSD wynikające z ich planów rozwoju zostały uzgodnione na 12,2 mld, a na 2025 rok opiewają na 12,74 mld. Nie wiemy jeszcze w jakim stopniu zostaną zrealizowane inwestycje planowane w 2024, ale te zaplanowane na 2023 rok zostały wykonane niemal w całości – powiedział Rafał Gawin, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki.
Realizując inwestycje OSD aktywnie sięgają po fundusze unijne.W bieżącym roku Tauron Dystrybucja podpisała pięć umów o dofinansowanie inwestycji z tych źródeł na łączną kwotę wartości projektów ponad 460 mln zł netto, a łączna wartość przyznanych dotacji wyniosła ponad 228 mln zł.
W ramach tych pięciu umów Tauron Dystrybucja zawarła umowy o dofinansowanie m.in. z Instytutem Nafty i Gazu – Państwowym Instytutem Badawczym w Krakowie otrzymując wsparcie na realizację projektów inwestycyjnych, których celem jest integracja odnawialnych źródeł energii z siecią dystrybucyjną.
Przyznana dotacja sięgnęła blisko 55,5 mln zł przy łącznej wartości projektów ponad 107 mln zł. Dofinansowanie pochodzi ze środków Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 w ramach działania FENX.02.03 Infrastruktura energetyczna priorytet II Wsparcie sektorów energetyka i środowisko z EFRR.
– Projekty te pozwolą dostosować naszą infrastrukturę do przyjęcia dodatkowych mocy przyłączeniowych, co umożliwi przyłączanie nowych klientów jak i źródeł do naszej sieci – mówił Maciej Mróz, wiceprezes zarządu Tauron Dystrybucji ds. operatora. – Przyczynią się także do poprawy efektywności i podniesienia poziomu niezawodności dostaw energii elektrycznej w województwie opolskim i dolnośląskim. Inwestycje te stworzą również lepsze warunki dla rozwoju elektromobilności w tych regionach.
Enea Operator w tym roku zawarła trzy umowy o dofinansowanie środkami unijnymi w kwocie 285,3 mln zł inwestycji o łącznej wartość inwestycji 410,6 mln zł netto.
Dofinansowane projekty spółki to m.in. zwiększenie elastyczności i ciągłości zasilania poprzez poprawę pracy punktu neutralnego sieci SN w Enea Operator (projekt obejmuje przebudowę blisko 100 stacji WN/SN) i rozwój inteligentnej sieci elektroenergetycznej poprzez budowę stacji 110/15 kV stacji Borek Wielkopolski wraz z linią zasilającą WN oraz wyprowadzeniami.
Całkowita wartość projektu „Zwiększenie elastyczności i ciągłości zasilania poprzez poprawę pracy punktu neutralnego sieci SN w Enea Operator sp. z o.o.” wynosi 170,1 mln zł, z czego 100,3 mln zł pochodzi z funduszy europejskich.
– Dzięki realizacji tego projektu wzmocnimy bezpieczeństwo naszej infrastruktury sieciowej, dostosowując urządzenia do aktualnych warunków sieciowych związanych z przyłączaniem OZE. Modernizacja stacji elektroenergetycznych pozwoli nam lepiej zarządzać energią, zwiększając jednocześnie efektywność i bezpieczeństwo dostaw – komentowała Bogumiła Strzelecka, wiceprezes ds. infrastruktury sieciowej Enei Operator.
Energa-Operator w 2024 roku zawarła 3 umowy o dofinansowanie inwestycji funduszami unijnymi. Całkowita wartość projektów, których dotyczą te umowy to 553 mln zł, a przyznane dofinansowanie wynosi 275 mln zł.
Jedna z tych umów dotyczy dofinasowania projektu „Budowa i modernizacja 8 Głównych Punktów Zasilania na potrzeby rozwoju inteligentnej sieci elektroenergetycznej”, a została zawarta między spółką a Instytutem Nafty i Gazu Państwowym Instytutem Badawczym, który pełni rolę Instytucji Wdrażającej Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) 2021–2027. Całkowita wartość tego projektu to blisko 342 mln zł, a wkład Funduszy Europejskich to ponad 157 mln zł.
– Wsparcie otrzymane dzięki programowi będzie stanowić istotny wkład w nasze plany rozbudowy sieci wysokiego napięcia, która ma dać napęd polskiej gospodarce, a także stworzyć znaczny potencjał rozwoju dla OZE. Projekt wiąże się z budową nowych głównych punktów zasilania oraz modernizacją tych istniejących – wyjaśniał Robert Świerzyński, prezes zarządu Energa-Operator.
Także PGE Dystrybucja sięga po wsparcie inwestycji funduszami unijnymi. Spółka informowała w październiku, że pięć jej oddziałów (Białystok, Skarżysko-Kamienna, Łódź, Zamość i Warszawa) pozyskało dofinansowanie na realizację łącznie 37 zadań z zakresu budowy i modernizacji inteligentnej sieci elektroenergetycznej z Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) w łącznej kwocie ponad 337 mln zł.
– Przebudowa sieci dystrybucyjnej w ramach pozyskanych funduszy pozwoli na zwiększenie możliwości przyłączania nowych źródeł OZE i poprawi stabilności dostaw energii do odbiorców poprzez zmniejszenie strat energii w sieciach elektroenergetycznych – powiedział Jacek Drozd, prezes zarządu PGE Dystrybucja.
Były to, jak wyjaśniał operator, kolejne podpisane w tym roku przez PGE Dystrybucja umowy o dofinansowanie. W maju i lipcu 2024 roku firma podpisała również 5 umów o dofinansowanie w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, na ponad 226 mln zł.
Stoen Operator także aktywnie pozyskuje dofinansowania ze środków unijnych. W tym roku spółka podpisała na razie dwie umowy na dotacje z Funduszu Modernizacyjnego w ramach projektu „Zeroemisyjny system energetyczny”.
Jedna dotyczyła dofinasowania na realizację projektu „Zakup i montaż liczników zdalnego odczytu u klientów warszawskiej sieci dystrybucyjnej (całkowita wartość projektu ponad 99 mln zł, pozyskana dotacja to około 60 mln zł).
Druga, podpisana pod koniec listopada 2024 roku, dotyczyła dofinasowania na realizację projektu „Budowa rozproszonego systemu magazynowania w sieci Stoen Operator na potrzeby stabilizacji parametrów sieci dystrybucyjnej” (całkowita wartość projektu ponad 20 mln zł, dotacja 12 mln zł).
– Zewnętrzne wsparcie finansowe jest niezwykle istotne dla rozwoju nowoczesnych i wydajnych sieci elektroenergetycznych. Pozyskana przez nas dotacja pozwoli nam wybudować aż 10 magazynów energii o mocy ok. 150 kW i pojemności 200 kWh. Będą służyć stabilizacji parametrów jakościowych energii, zwiększaniu poziomu bezpieczeństwa sieci elektroenergetycznej oraz analizom dla lepszego projektowania sieci w przyszłości – skomentowała Agnieszka Okońska, członkini zarządu Stoen Operator.
To w jaki sposób OSD finansują swoje inwestycje ma znaczenie dla odbiorców energii. Rafał Gawin zwrócił uwagę, że jeśli inwestycje OSD finansowane są z dotacji, to wpływają na ograniczanie wzrostu taryf.
– Od wartości aktywów sfinansowanych bezzwrotnymi środkami nie jest liczony zwrot z kapitału, co w konsekwencji nie przyczynia się do wzrostu poziomu taryf. Nie można jednak powiedzieć, że budowanie aktywów za środki bezzwrotne w ogóle nie ma wpływu na taryfy. Wszystkie aktywa, w tym te finansowane z dotacji, są amortyzowane i koszty ich amortyzacji znajdują odzwierciedlenie w taryfach operatorów – wyjaśnił Rafał Gawin.
Operatorzy doceniają możliwość wspierania inwestycji funduszami unijnymi. Tauron Dystrybucja wskazuje, że pozyskiwanie wsparcia realizacji inwestycji środkami zewnętrznymi jest ważnym źródłem finansowania dla firmy. Spółka zaznacza, że z perspektywy nie tylko firmy, ale również regionów i całego kraju, zdobyte fundusze przyczyniają się do przyspieszenia transformacji energetycznej.
Z kolei Łukasz Sosnowski, Menedżer ds. Pozyskiwania Funduszy Zewnętrznych i Realizacji Projektów Badawczo-Rozwojowych w Stoen Operator podkreśla, że transformacja energetyczna nie może zaistnieć bez inwestycji w sieć, zarówno dystrybucyjną, jak i przesyłową.
– Żebyśmy mogli rozwijać infrastrukturę, modernizować ją i cyfryzować, potrzebne są poważne nakłady. Według naszych szacunków do 2030 roku zapotrzebowanie na moc wynikające z eMobility, rozwoju miasta oraz data centers spowoduje podwojenie mocy szczytowej do około 2,8 GW. Nasza spółka musi być gotowa na obsłużenie tego wolumenu – mówi Łukasz Sosnowski.
– Źródeł finansowania inwestycji elektroenergetycznych jest wiele. To m.in. Fundusz Modernizacyjny, unijna Polityka Spójności czy Krajowy Plan Odbudowy. My, jako OSD, musimy te środki pozyskiwać, żeby móc realizować założenia Karty Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych – dodaje Łukasz Sosnowski.
Enea Operator wskazuje, że wobec rosnącej skali wyzwań stawianych przed OSD, w wyniku czego skala potrzeb inwestycyjnych jest ogromna i znacząco przekracza możliwości OSD w ramach finansowania przez taryfę, znaczenie zapewnienia dodatkowych, pozataryfowych środków na inwestycje sieciowe, jest bardzo duże.
Podaje, że jest to również przedmiotem intensywnych prac na forum europejskim. Podkreśla, że transformacja energetyczno-klimatyczna Polski i Unii Europejskiej stawia przed OSD wiele wyzwań o skali dotąd niespotykanej, co wiąże się z koniecznością przeprowadzenia wielu inwestycji wymagających ogromnych nakładów finansowych.
– Z uwagi na ograniczone możliwości finansowania inwestycji poprzez taryfę, dodatkowo znaczne wzrosty cen towarów i usług dla urządzeń elektroenergetycznych, a jednocześnie potrzebę zapewnienia jak najniższych kosztów społecznych transformacji, mechanizmy wsparcia i finansowania zewnętrznego są wręcz niezbędne dla realizacji wielu inwestycji koniecznych do budowy gospodarki niskoemisyjnej i powiązanych z tym celów w założonych terminach i zakresie – przekazało biuro prasowe Enei Operator.
Podane wyżej informacje dotyczące pozyskanego w tym roku unijnego dofinasowania inwestycji to w przypadku kilku operatorów (Enea Operator, Tauron Dystrybucja, Energa-Operator) stan mniej więcej na koniec drugiej dekady listopada 2024 roku. Wiele na to wskazuje, że jeszcze w tym roku przynajmniej niektóre OSD mogą pozyskać kolejne dotacje z funduszy unijnych.
Enea Operator podała, że otrzymała pozytywną ocenę kolejnych wniosków o dofinansowanie i w 2024 roku spodziewa się jeszcze zawarcia umów o dofinansowanie inwestycji na łączną wartość 255,5 mln zł netto, w tym 153,3 mln zł dotacji, m.in. w ramach programu priorytetowego „Rozwój infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby rozwoju stacji ładowania pojazdów elektrycznych” (Fundusz Modernizacyjny).
Tauron Dystrybucja poinformowała, że w jej przypadku trwają uzgodnienia w zakresie planowanej do podpisania umowy o dofinansowanie ze środków krajowych z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu priorytetowego nr 4.6 Rozwój infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby rozwoju stacji ładowania pojazdów elektrycznych dla projektu pn. „Budowa oraz modernizacja elektroenergetycznej sieci dystrybucyjnej przez Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Legnicy oraz Oddział w Częstochowie na potrzeby rozwoju infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych”.
OSD także w przyszłych latach będą starali się o wsparcie inwestycji funduszami unijnymi.
Przykładowo Tauron Dystrybucja podaje, że w 2025 roku oraz w kolejnych latach planuje zdobycie dofinansowania w ramach dostępnych programów, takich jak: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027, środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej współfinansowane z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (Fundusz Modernizacyjny) oraz Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Energa-Operator wskazuje, że w przyszłym roku planowane są kolejne nabory wniosków z Programów Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (działanie 2.1) oraz FEnIKS (działanie 2.3) i KPO komponentu G 1.2.4, a także planowane jest uruchomienie nowego programu priorytetowego przez NFOŚiGW, finansowanego z Funduszu Modernizacyjnego pn. „Budowa/rozbudowa sieci elektroenergetycznych na potrzeby ogólnodostępnych stacji ładowania dużych mocy”.
W przypadku wszystkich tych programów spółka planuje ubiegać się o dofinansowanie.
IRENEUSZ CHOJNACKI
